Overslaan en naar de inhoud gaan

Ecolabels

Laatst bijgewerkt: december 2018

 

Waartoe dienen ecolabels op vis en zeevruchten?

Een label geeft de garantie dat het product waarop het vermeld wordt aan bepaalde voorwaarden voldoet wat betreft productiewijze of samenstelling. In de Agri & Food sector worden heel wat labels gebruikt. Onder hen ook verschillende ecolabels of milieukeurmerken, die tot doel hebben om producten te promoten met een verminderde milieu-impact. Op het gebied van vis en zeevruchten zijn er zowel ecolabels voor producten uit wildvangst, als ecolabels voor gekweekte vis, schaal- en schelpdieren.

 

 

Ecolabels voor duurzame visserijen

De FAO (Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties) stelde in 2005 een internationaal erkend kader met richtlijnen voor de eco-certificering van duurzaam beheerde visserijen.

 

MSC (Marine Stewardship Council)

 

 

       

De Marine Stewardship Council is een niet-gouvernementele organisatie die een label gecreëerd heeft voor producten die uit duurzame zeevisserijen komen en wil op die manier bijdragen aan het probleem van de overbevissing. Deze internationale ngo werkt voor en samen met visserijen op alle continenten. Anno 2018 zijn 315 visserijen MSC-gecertificeerd (wat neerkomt op ongeveer 10% van de vangsten wereldwijd) en 91 zitten in pre-assessment.

 

Voor het verkrijgen van een MSC -certificering moet elke visserij kunnen aantonen dat ze aan drie fundamentele principes voldoet:
• De toestand van de visbestanden: de visserijinspanning moet op een niveau gehouden worden dat verenigbaar is met de duurzaamheid van de stock. Elke gecertificeerde visserij moet kunnen aantonen dat haar activiteiten duurzaam bestendigd kunnen worden en dat de hulpbron niet over-geëxploiteerd wordt.
• De impact op het mariene milieu: de visserijactiviteiten mogen de structuur, de productiviteit, het functioneren en de diversiteit van het ecosysteem waarvan de visserij afhangt niet aantasten.
• Het visserijbeheer: de visserij moet alle lokale, nationale en internationale wetten en regelgeving respecteren. De visserij moet ook een systeem klaar hebben om de duurzaamheid van de visserij te behouden in het geval de omstandigheden zouden veranderen.
Ondertussen dragen wereldwijd meer dan 26 800 producten afkomstig uit wildvangst het MSC-label: 1 882 producten in Frankrijk, 1 306 in Zwitserland, 1 398 in België en 4 697 in Duitsland.

 

 

 

Artysanal - Pêche artisanal garantie

 

Het World Forum of Fish Harvestres & Fish Workers (WFF) richtte dit label op in 2013. Het richt zich op schepen van minder dan 14 meter lang die “criteria in acht nemen rond het bestrijden van overexploitatie van visbestanden, de veiligheid van vissers en de kwetsbaarheid van de ambachtelijke visserijsector”. Zo is er al één artisanale kabeljauwvisserij in IJsland, Nasbo (National association of small boat owners), die in 2015 het label toegekend kreeg en de groep Elior (die bedrijfscatering verzorgt) heeft er zich na deze ontwikkeling mee geassocieerd.

 

 

 

Pêche durable (Frans ecolabel)

 

Dit label kwam er in 2014 na uitvoerig overleg met alle Franse actoren in de visketen, de overheid, ngo’s, wetenschappers en consumentenorganisaties. Twee publieke consultaties lieten het grote publiek toe om ideeën en commentaar toe te voegen. Het ecolabel integreert criteria rond ‘ecosysteem’, ‘milieu’, ‘sociaal’ en ‘kwaliteit’.  Het keurmerk houdt rekening met criteria die niet omvat worden door andere ecolabels, bijvoorbeeld energie, afval en vervuiling, verloning en veiligheid aan boord, productkwaliteit. Certificering gebeurt door instellingen die geaccrediteerd zijn door het nationale accreditatiebureau COFRAC en gebeuren conform de internationale ISO 17065-norm en de richtlijnen van FAO. Het label is operationeel sinds januari 2017. Verschillende Franse visserijen zitten momenteel in fase van assessment.

 

 

Visserij verduurzaamt - VALDUVIS

 

 

Ook in België wordt gewerkt aan een methode om de duurzaamheid van de visserijproducten te evalueren (VALDUVIS). Hierbij wordt naast de ecologische duurzaamheid, ook aandacht besteed aan sociale en economische aspecten. In het programma ‘Visserij Verduurzaamt’ engageerde het merendeel van de Belgische vissersvloot zich om in te stappen in een verbetertraject naar meer duurzaamheid (Fishery Improvement Project of FIP).

 

 

 

Ecolabels voor producten uit aquacultuur

 

Biogarantie, Europees label voor biologische landbouw

 

 

Op de internationale markt bestaan er verschillende standaarden van openbare of private oorsprong naast elkaar: het privé-label ‘Biogarantie’ in België, het publieke label ‘AB’ in Frankrijk, het privé-label ‘BioSuisse’ in Zwitserland, het label ‘Soil Association’ in het Verenigd Koninkrijk en ‘Naturland’ in Duitsland. Sinds 2009 is er een Europese regelgeving van kracht rond de bepalingen voor de biologische aquacultuurproductie. Indien hieraan voldaan is, mag men het Europese label op producten plaatsen ter aanvulling of ter vervanging van de nationale keurmerken.

 

Deze certificering garandeert dat de vis, schaal- en schelpdieren uit een kweek afkomstig zijn die strikte regels volgen:
• geen gebruik van pesticiden, kleurstoffen, chemische groeibevorderaars of antibiotica;
• de plantaardige supplementen in de voeding moeten afkomstig zijn uit de biologische landbouw, met name zonder genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s);
• dierlijke voedingsstoffen komen van visserijproducten die onderhevig zijn aan quota;
• de dichtheid in de kweekkooien ligt minder hoog dan in de conventionele kweekmethoden, omwille van het respect voor dierenwelzijn. . Bij het slachten van de vis wordt nagestreefd dat het dier zo weinig mogelijk lijdt.

   

 

 

ASC (Aquaculture Stewardship Council)

 

           

Op initiatief van het Wereldnatuurfonds (WWF) werden sinds 2006 meerdere werkgroepen – gekend onder de naam ‘aquacultuurdialogen’ – opgericht om standaarden voor duurzame aquacultuur te definiëren. Ze zijn gebaseerd op een transparante, multi-stakeholder benadering met inspraak door alle belanghebbenden en brengen heel verschillende actoren samen rond de tafel: producenten, kopers, niet-gouvernementele organisaties, publieke organisaties, voedselproducenten, certificeringsinstanties en wetenschappelijke organisaties.

De ‘dialogen’ hebben de belanghebbenden uitgenodigd om samen de belangrijkste effecten veroorzaakt door aquacultuur te identificeren en standaarden in te stellen die toelaten om de effecten te verminderen of zelfs te elimineren. Deze normen vormen vervolgens de basis voor een aquacultuur-milieukeurmerk, dat wordt gecertificeerd door een derde partij en wordt beheerd door een onafhankelijke instantie. Elke ‘aquacultuurdialoog’ werkt selectiecriteria uit voor één bepaalde soort. Voor welke soorten dit prioritair gebeurde, werd o.a. bepaald door de mate waarin de productie gevolgen heeft voor milieu en samenleving, de marktwaarde en het commerciële belang op internationaal niveau. Tot op heden is een ASC-label beschikbaar voor tilapia, zalm, tropische garnalen, pangasius, forel, reuzengeelstaart, cobia en verschillende schelpdieren (mosselen, oesters, zee-oren (abalone/ormeaux), sint-jakobsschelpen en tapijtschelpen). 417 aquacultuurbedrijven kregen al het ASC-certificaat toegekend en 89 worden momenteel beoordeeld. Ondertussen zijn er 7 348 producten op de markt met een ASC-label, waarvan er 717 beschikbaar zijn in België, 1 015 in Nederland, 356 in Frankrijk en 974 in Duitsland.

 

 

 

Business-to-Business labels

 

GAA (Global Aquaculture Alliance)

 

Global Aquaculture Alliance is een internationale vzw die de ontwikkeling van duurzame aquacultuur voorop stelt, in het bijzonder voor wat betreft de milieu-impact en sociale parameters. GAA promoot normen voor ‘goede praktijken’ en coördineert de certificering van duurzame aquacultuur volgens hun eigen normen. Zowel kwekerijen als visverwerkende bedrijven kunnen met dit schema gecertificeerd worden. Meer dan 700 bedrijven wereldwijd zijn GAA-gecertificeerd.

 

GLOBAL G.A.P.

(Good Agricultureal Practices)

 

 

 

GLOBALG.A.P. is een privé-organisatie die certificeringsnormen uitwerkt voor landbouw- en aquacultuurproducten op het internationale niveau op het vlak van milieu, dierenwelzijn, voedselveiligheid en sociale normen. Voor aquacultuur bestrijkt de certificering de hele productieketen: van broedstock, zaailingen en voederleveranciers tot de kweek, oogst en verwerking. In 2018 wordt het label toegepast bij 38 aquacultuursoorten in 29 landen.
Hoewel GLOBALG.A.P. zich richt tot professionele aankopers (B-to-B: Business-to-Business), zijn deze producten sinds 2016 ook voor consumenten herkenbaar in de winkelrekken door het GGN-logo (nog niet aanwezig op de Belgische en Franse markt, wel al in Zwitserland).

 

 

 

Andere ecolabels

 

Friend of the Sea

Friend of the Sea certifieert zowel producten uit wildvangst als uit aquacultuur, conform de code rond ecolabels die door de FAO wordt voorgeschreven. Voor wat betreft visserijproducten, kunnen ze ook producten certificeren die bedoeld zijn voor de voeding van kweekvis (vismeel, visolie, visvoer …).

 

Naturland

 

 

 

Deze Duitse organisatie heeft standaarden ontwikkeld voor de certificering van visserijproducten, waarmee het vnl. in ontwikkelingslanden werkt (Victoriabaars in Tanzania), maar ook in Spanje (rivierkreeftjes) en in de Baltische Zee (haring). De criteria houden rekening met de gevolgen van de vistechnieken op het milieu en het ecosysteem, de werkomstandigheden en de arbeidsrechten. Voor producten uit aquacultuur worden de standaarden van Naturland voor biologische kweek toegepast in een 20-tal landen. Ze zijn beschikbaar voor forel, zalm, garnalen, tilapia en pangasius.

 

Dolphin Safe

 

 

Dolphin Safe is de naam van een campagne die oorspronkelijk werd gelanceerd door het Earth Island Institute (EII) in de Verenigde Staten en in de jaren 90 werd overgenomen door het Wereldnatuurfonds (WWF) om de bijvangst van dolfijnen te beperken, met name in tonijnvisserijen. Ondertussen is meer dan 90 % van de importeurs en distributeurs van tonijn wereldwijd toegetreden tot de criteria van ‘Dolphin Safe’. Het label is aanwezig op blikjes tonijn en geeft aan dat er werd gevist met behulp van vistechnieken die geen invloed hadden op dolfijnen (maar zonder echter rekening te houden met de eventuele vangsten van andere bedreigde soorten zoals haaien, zeeschildpadden …).

 

 

Wat doen de vermeldingen ‘lijnvangst’ en ‘FAD-free’ in dit alles?

 


Bepaalde blikjes tonijn (geelvintonijn, witte tonijn ...) hebben een label ‘Lijnvangst’ of ‘Gevist op vrije scholen’. Dit betekent dat de tonijn is gevangen zonder gebruik te maken van  lokboeien of een Fish Aggregation Device (FAD). FAD’s wijzigen het gedrag van visscholen en leiden tot ongewenste bijvangsten van andere, soms kwetsbare organismen. De ecologische impact van FAD’s is nog niet volledig gekend. Deze labels zijn verwijzingen naar de gebruikte visserijtechniek, maar is geen certificering of een ecolabel.

 

 

En wat doet Label Rouge hiertussen?

 

 

Opgericht in 1960 garandeert ‘Label rouge’ dat er gewerkt wordt volgens een strikt lastenboek die zorgt voor een superieure kwaliteit (in vergelijking met soortgelijke producten die meestal op de markt gebracht worden). Het is geen ecolabel maar een keurmerk dat zich focust op de hoge smaakkwaliteit van een product.

 

 

 

 

EEN INSTRUMENT VOOR HET IDENTIFICEREN VAN DE MEEST GELOOFWAARDIGE CERTIFICERINGPROGRAMMA'S

GSSI (Global Sustainable Seafood Initiative) is een internationaal platform dat de actoren uit de sector bijeenbrengt met ngo's, de overheid, intergouvernementele organisaties en een aantal onafhankelijke experts. Samen werken ze aan het verbeteren van de duurzaamheid van visserij- en aquacultuurproducten. Omdat er een ware wildgroei ontstaat aan certificeringsprogramma's heeft GSSI een collectieve en niet-competitieve aanpak uitgewerkt om te identificeren welke de meest geloofwaardige certificeringprogramma's zijn. Het evaluatie-instrument van de GSSI maakt het mogelijk om de diverse certificeringsprogramma's voor vis en zeevruchten (uit visserij en aquacultuur) op een transparante manier te evalueren conform de FAO-richtlijnen op basis van gemeenschappelijke criteria.

 

Het GSSI-beoordelingsinstrument biedt vissers, viskwekers, groothandelaren en distributeurs een keuze aan geloofwaardige certificeringsprogramma's, waardoor de kosten worden verlaagd en de duurzaamheid van het milieu wordt bevorderd. Het versterkt tevens het vertrouwen van de consument in gecertificeerde visproducten.