Laatst bijgewerkt: december 2018

 

Octopussen staan bekend om hun scherp zicht en hoge intelligentie. Het lichaam van deze inktvis heeft – in tegenstelling tot zeekat en pijlinktvis – geen inwendige schelp meer. Het dier is volledig week (behalve de mond) en draagt acht tentakels die elk meer dan 200 zuignappen kunnen hebben. In de Middellandse Zee worden mannelijke octopussen geslachtsrijp bij een lengte van 8 cm (mantellengte) terwijl de vrouwtjes zich pas vanaf een lengte van 12 tot 13 cm kunnen voortplanten. Na 15 maanden wegen octopussen meer dan 2 kg. Octopussen hebben een korte levenscyclus, waardoor ze gevoeliger zijn voor variaties in de omgevingsvariabelen, alsook voor de visserijdruk.

 

 

 

 

Sleepnet en ‘turlutte’

Octopussen zijn bijzonder talrijk in het centraal-oostelijke deel van de Atlantische Oceaan langs de Afrikaanse kusten, van Marokko tot Senegal. Op deze visgronden (Sahara bank, westelijke Sahara) wordt er sinds het begin van de jaren 70 industrieel op gevist. Deze visserij werd initieel opgestart door de Spanjaarden en Japanners, later kwamen er ook Koreaanse en chinese schepen bij. Het instellen van de Exclusief Economische Zones (EEZ’s) door kuststaten, zorgde ervoor dat deze landen in de jaren 80 zelf hun natuurlijke rijkdommen gingen exploiteren.Momenteel zijn de industriële rederijen van Mauritanië en Marokko er de grootste spelers in de octopusvangst en wordt door de oeverstaten met derde geïnteresseerde landen onderhandeld om de toegang tot hun wateren te verlenen. Deze visserij wordt beoefend door grote schepen met sleepnetten of door kleinere kustvaartuigen die vissen met de ‘turlutte’ (een dreg met lokaas en een kroontje van vishaken, specifiek bedoeld om octopus te vangen).

 

 

 

Stocks ten volle bevist

Octopussen worden wereldwijd intensief bevist. Er worden verschillende bestanden van de gewone octopus Octopus vulgaris geïdentificeerd. Het laatste rapport van het wetenschappelijk committee van CEFAF (Fishery Committee for the Eastern Central Atlantic) uit 2015 wijst op volgende:

• De stock in Senegal en Gambia wordt ten volle bevist;
• Het Marokkaanse bestand (ter hoogte van Dakhla) is momenteel overbevist en de visserijinspanning moet worden beperkt. Sinds 2011 wordt er jaarlijks een biologische rustperiode (visserijstop) ingelast tussen 5 mei en 5 juli;
• Het octopusbestand van Cap Blanc in Mauritanië wordt overbevist.  De Mauritaanse autoriteiten geven enkel nog toegang aan Chinese vissersvaartuigen;
• Het octopusbestand van Guinee-Bissau wordt nog als onderbevist ingeschat;
• De stock in de Middellandse Zee, bevist door Frankrijk (1 700 ton wordt jaarlijks aangeland in de Franse Mediterrane vismijnen), Tunesië, Italië en Griekenland, wordt ten volle geëxploiteerd zonder gevaar voor ineenstorting. Octopus heeft in de Middellandse Zee sterk te lijden onder een grote teruggooi door sleepnetvissers (> 40% omdat de soort voor hen geen doelsoort is). Dit probleem zal echter niet verholpen worden door de Europese aanlandplicht (deze Europese verordening is niet van toepassing in de Middellandse Zee).

 

De Franse markt wordt vooral bevoorraad met octopussen uit de het centraal-oostelijk deel van de Atlantische Oceaan. Op de Belgische markt komt 40% van de import uit deze zone (via Spanje). De octopussen maken er tot 40% uit van alle vangsten door de bodemvisserij. De illegale visserij op octopus op de Saharabank ter hoogte van de westelijke kust van Afrika (Marokko tot Senegal) blijft een probleem.

 

Minimum verkoopsgewicht 

Om octopussen in de handel te kunnen brengen moeten ze minimum een gewicht hebben van 750 g (volledig gewicht) als ze uit Europese wateren opgevist zijn, en 450 g (gewicht van het gestripte dier) als ze uit het centraal-oostelijk deel van de Atlantische Oceaan komen. Deze maatregel, die van toepassing is op Europese en buitenlandse schepen, is bedoeld om de jonge octopussen beter te beschermen. Deze beslissing van Brussel kwam er op aangeven van het wetenschappelijk advies van het ‘Comité des pêches pour l’Atlantique Centre-Est’ (COPACE) dat signaleerde dat de octopusbestanden overbevist zijn in de volledige zone onder haar bevoegdheid. Volgens wetenschappers werd met het instellen van het minimumgewicht op 450 g, de visserij op adulte vrouwtjes met 25 % verminderd en met 50 % voor volwassen mannetjes.

 

Inktvis in een slaatje

De octopus wordt als volledig dier verhandeld, zowel vers, als ingevroren of ontdooid product. Er zijn maar weinig culinaire liefhebbers die weten hoe deze inktvis schoon te maken en te bereiden. Octopus wordt vandaag de dag steeds meer verkocht onder de vorm van voorgekookte stukken, verwerkt in slaatjes of gemarineerd.