Laatst bijgewerkt: Juli 2025

➜ BIOLOGIE

Gewone octopus (Octopus vulgaris)

• FAMILIE: Octopodidae.

• KENMERKEN: Massieve kop, breed lichaam dat het stylet (restant van de schaal) beschermt en dat de armen (tentakels) verbindt. Het is een inktvis zonder inwendig skelet (schelp). Het dier is volledig week (behalve de mond) en draagt acht tentakels die elk meer dan 200 zuignappen kunnen hebben.

• HABITAT: Demersaal-benthische soort, die leeft op rotsachtige tot zandige ondergrond, nabij de kust, tot 100 m diepte, in gematigde en tropische wateren over de hele wereld.

• VOEDSEL: Schaal- en weekdieren (slakken en tweekleppigen).

• GESLACHTSRIJP: Oceaan Noordoost-Atlantische Oceaan: 20 cm/1.860 gr (vrouwtjes).             Centraal-Oostelijke Atlantische: 11-16,5 cm (vrouwtjes).
  Middellandse Zee: 12cm/520 gr (vrouwtjes), 8cm (mannetjes).

• PAAITIJD: Het hele jaar door met een piek in het voorjaar en
  in het najaar.

• LEEFTIJD: 1-2 jaar voor vrouwtjes, iets langer voor mannetjes. Na reproductie sterft de vrouwelijke octopus.

ANDERE SOORTEN op onze markten
Octopus cyanea, Octopus maya, Octopus variabilis, Eledone cirrhosa, Eledone moschata, Amphioctopus aegina, Amphioctopus membranaceus, Callistoctopus macropus, Enteroctopus megalocyathus, Macroctopus maorum.

De meest voorkomende zijn:
MEXICAANSE OCTOPUS
(Octopus maya) komt voor in het Centraal-Westelijke Atlantische Oceaan.
Geslachtsrijp: 12-13 cm (930-1240 gr).
Producent: Mexico
KLEINE ACHTARM (Eledone cirrhosa)
leeft in de Noordoost-Atlantische Oceaan en in de Middellandse Zee.
Geslachtsrijp: 11 cm.
Producenten: Italië, Spanje, Portugal.
MUSKUSACHTARM
(Eledone moschata) leeft voornamelijk in de Middellandse Zee.
Geslachtsrijp: 10 cm.
Producent: Italië.

➜ VANGST

Alle octopussoorten worden wereldwijd intensief geëxploiteerd. De vangst van octopussen (alle soorten samen) bereikte 384.814 ton in 2022, voornamelijk uit de Stille Oceaan. De belangrijkste landen die op octopus vissen zijn China, Marokko en Mauritanië. De Europese vloot vertegenwoordigt 7 van alle vangsten. Portugal is hier het leidende land (7.175 ton in 2022), gevolgd door Spanje, Frankrijk en Italië. De Centraal-Oostelijke Atlantische Oceaan is de belangrijkste leverancier voor de Europese markt en vertegenwoordigt ongeveer 40% van de totale demersale vangsten uit dit gebied. Octopussen zijn vooral te vinden voor de Afrikaanse kust, van Marokko tot Senegal. Het vissen op octopus gebeurt door trawlers of kustvaartuigen die vissen met korven of met "turluttes" (een dreg met lokaas en een kroontje van vishaken, specifiek bedoeld om octopus te vangen.) De industriële visserij met sleepnetten voor de Afrikaanse kust begon in de jaren zeventig met schepen uit Spanje en Japan, gevolgd door Koreaanse en Chinese schepen. Dankzij de uitbreiding van hun jurisdictie in de jaren ‘80, konden Afrikaanse kuststaten hun eigen mariene hulpbronnen beheren. Tegenwoordig zijn de industriële rederijen van Mauritanië en Marokko belangrijke spelers in de exploitatie van octopus uit de Centraal-Oostelijke Atlantische Oceaan. Ze onderhandelen ook visserijovereenkomsten met het buitenland om toegang tot hun wateren te regelen. Illegale visserijactiviteiten gaan nog steeds door aan de randen van de Sahara.
Frankrijk vist voornamelijk op octopus in de Middellandse Zee (2.002 van de 6.165 ton in 2022), maar in 2021 en 2022 bedroeg de aanvoer uit de Golf van Biskaje en uit het begin van het Engels Kanaal meer dan 3.000 ton (3.447 ton in 2022, oftewel 56% van het in Frankrijk aangelande volume). Een ongekende situatie, maar dit bewijst dat deze soort terugkeert naar een gebied waar hij historisch reeds bekend was.
België ving 192 ton octopus in 2022.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

De verkoop van de gewone octopus (Octopus vulgaris) is in Europese wateren onderworpen aan een minimumgewicht van 750 gr (als geheel) en 450 gr (gestript van ingewanden) voor exemplaren
die naar Europa worden geïmporteerd vanuit de Oost-Atlantische wateren. 

Er bestaan beheersplannen voor de volgende bestanden in de Centraal-Oostelijke Atlantische Oceaan:

❚❙ Senegal-Gambia: plan ingevoerd in 2016; de regels omvatten een jaarlijkse biologische rustperiode (tijdens de voortplantingsperiode), een minimaal verkoopgewicht, een minimale maaswijdte van 70 mm en een TAC(1) voor de Senegalese EEZ.

❚❙ Marokko: plan ingevoerd in 2001 (herzien in 2004 en 2011). Het omvat twee jaarlijkse biologische
rustperioden (van kracht sinds 1989), de beperking van visvergunningen, een minimaal verkoopgewicht en vangstbeperking. In 2022 werd een biologische sluiting afgekondigd van 1 april tot 31 mei, verlengd tot 15 december in het zuiden van Sidi El Ghazi vanwege een afname van de hulpbron in dit gebied. Helaas blijft stroperij hoog tijdens biologische rustperiodes.

❚❙ Mauritanië : octopus is opgenomen in het in 2015 aangenomen beheerplan voor de visbestanden. Beheersmaatregelen omvatten twee jaarlijkse biologische rustperioden, een minimale maaswijdte van 70 mm, een minimaal verkoopgewicht, een beperking van het aantal licenties en een vangstbeperking. Buitenlandse schepen mogen niet vissen vanwege de slechte staat van het bestand.

❚❙ Guinee-Bissau : er is een strategisch ontwikkelingsplan voor de visserij goedgekeurd voor de periode 2015-2020. De bestaande technische maatregelen omvatten een minimale maaswijdte van 70 mm voor trawlers op koppotigen, een visverbod in bepaalde gebieden, de aangifte van vangsten en de vaststelling van een TAC voor alle koppotigen.

CONSUMPTIE 

Octopus wordt op de markt gebracht als een vers, bevroren of ontdooid heel dier. Deze koppotigen worden tegenwoordig steeds vaker verkocht in gekookte stukken, verwerkt in salades (al dan niet met andere ingrediënten) of gemarineerd. Binnen de EU is de consumptie van octopussen het hoogst in Italië, met Spanje als de belangrijkste leverancier voor de Italiaanse markt, gevolgd door Marokko. Frankrijk importeert gewone octopus, voornamelijk diepgevroren, uit Madagaskar, Spanje en Indonesië. België importeerde in 2021 ongeveer 1.700 ton hoofdzakelijk uit Spanje, en exporteerde 650 ton verder naar EU-landen. Octopus is niet erg populair in België.

ECOLABELS

• MSC • Gecertificeerde visserijen:
  - 1 Spaanse visserij op gewone octopus (Octopus vulgaris) die actief is in de Cantabrische Zee.

  - 1 Australische visserij (Octopus spp.) die actief is in de oostelijke Indische Oceaan.