Laatst bijgewerkt: mei 2025

➜ BIOLOGIE

  • FAMILIE: Congridae
  • KENMERKEN: Zeer langwerpig lichaam, over het algemeen donkere rug en witte buik, vooruitstekende bovenkaak, dikke lippen, rug-, anaal- en staartvinnen verenigd, buikvinnen afwezig.
  • HABITAT: Benthische soort die leeft op rotsbodems tussen 0 en 300 m diep. Hij kan tot grootte dieptes gaan (2000 - 4000 m) om zich voort te planten. Vrouwelijke exemplaren komen meer voor aan kustgebied dan mannetjes.
  • VOEDSEL: Schaaldieren, weekdieren en vissen.
  • GESLACHTSRIJP: Onzeker: 85-95 cm (5-15 jaar). De kongeraal plant zich maar één keer in haar leven voort en sterft na de voortplanting.
  • PAAITIJD: Vanaf juli tot september.
  • LEEFTIJD: Afhankelijk van de voortplantingsperiode.

De kongeraal lijkt erg snel te groeien. Het dier kan in 5 jaar tijd meer dan 30 kg wegen.
De kongeraal jaagt ‘s nachts en zoekt overdag zijn toevlucht in rotsen, spleten en wrakken.

➜ VANGST

De Europese kongeraal komt voor in de Oost-Atlantische Oceaan (van het zuiden van IJsland en Noorwegen tot Senegal), de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Het visseizoen voor deze soort loopt voornamelijk van de winter tot de lente. Er zijn maar weinig schepen die deze activiteit het hele jaar door voortzetten. Het ophalen van de Europese kongeraal gebeurt zowel door gerichte vangst als door bijvangst:

  • gerichte vangst: met bodembeuglijnen (aan de Atlantische kust, met name in Normandië). De kongeraal wordt gelokt met makreel of inktvis. Deze vorm van visserij wordt voornamelijk ‘s nachts beoefend, op rotsachtige bodems. De lijnen worden met ankers vastgehouden en worden opgehaald nadat ze 3 tot 10 uur ondergedompeld zijn geweest. “De kongeraal bijt snel genoeg”, zegt een Normandische visser;

  • bijvangst met bodemsleepnetten (vooral in de Middellandse Zee) of via vallen, samen met grote schaaldieren zoals krabben (Cancer pagurus) en spinkrabben (Maja spp.).
    De Europese vloot (inclusief het Verenigd Koninkrijk) vertegenwoordigt 85% van de wereldwijde aanvoer (7.889 ton in 2022), waarbij de meerderheid wordt gevangen in de noordoostelijke Atlantische Oceaan (7.297 ton in 2022).

Frankrijk is wereldwijd de voornaamste speler in de kongeraalvisserij. De belangrijkste aanlandingsplaatsen zijn Le Guilvinec, Erquy en Lorient. De Belgische vloot vist niet op kongeralen: ze vangt deze soort voornamelijk als bijvangst door boomkorvissers in het Engels Kanaal en in de zuidelijke Noordzee. Zo werd in 2022, 38 ton opgevist als bijvangst.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

De kongeraal is één van de soorten waarvan de bestanden slecht bekend zijn omdat ze niet wetenschappelijk worden gecontroleerd. Er bestaan dus onzekerheden over de duurzaamheid van de exploitatie ervan. De soort wordt als kwetsbaar beschouwd vanwege zijn bijzondere biologische cyclus: lage reproductiesnelheid en late geslachtsrijpheid. De kongeraal plant zich maar één keer in zijn leven voort en het duurt 4,5 à 14 jaar om een verdubbeling van de populatie te verkrijgen. Er schijnen meerdere kongeraalpopulaties te bestaan, en elk zou zijn specifieke broedgebied hebben: één langs de Amerikaanse kusten, één langs de Europese kusten, één in de Middellandse Zee en één langs de Afrikaanse kusten.

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

De beroepsvisserij op deze soort is noch onderworpen aan een TAC noch aan een minimumvangstgrootte op Europees niveau. Voor de recreatieve visserij daarentegen heeft Frankrijk (in de Noordzee, het Engels Kanaal, de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee*) een minimale vangstgrootte van 60 cm vastgesteld (lengte vanaf de punt van de snuit tot het einde van de staartvin).

In het noorden van de Cotentin (van Cherbourg tot Saint-Vaast la Hougue) bestaat al vele jaren een traditionele congervisserij met bodembeugen.

CONSUMPTIE 

In de kleinhandel wordt de Europese kongeraal vers verkocht, meestal in de vorm van moten. Ondanks de aantrekkelijke witte en stevige textuur van het vlees, mijden consumenten kongeraal soms vanwege de vele graten in het puntje van zijn staart. In België wordt kongeraal traditioneel gerookt of ingelegd als "zeepaling in het zuur" of "zeepaling in gelei". Voor deze klassieke bereiding wordt tegenwoordig vaak het vlees van hondshaai (Scyliorhinus canicula) gebruikt, in veel gevallen zonder duidelijk aan de klanten te melden om welke soort het precies gaat. Nochtans is een foutieve naamgeving van vis, schaal-en schelpdieren niet toegelaten volgens de Belgische wet uit 1996. Om kongeraal van hondshaai te onderscheiden moet je de graten bekijken: hondshaai, een kraakbeenvis, heeft geen graten, in tegenstelling tot de kongeraal.

TE ONTHOUDEN

➜ De Europese kongeraal wordt als een kwetsbare soort beschouwd vanwege zijn bijzondere biologische cyclus (late geslachtsrijpheid en lage reproductiesnelheid).
➜ De toestand van de bestanden van de Europese kongeraal is onbekend omdat deze niet wetenschappelijk wordt opgevolgd.
➜ De exploitatie binnen de Europese wateren, is noch onderworpen aan vangstbeperkingen noch aan een minimale vangstgrootte.
➜ De Europese kongeraal is een goedkope vis, waarvan het witte en stevige vlees door liefhebbers wordt gewaardeerd.

AANBEVELINGEN VOOR AANKOOP

  • Consumeer met mate: alle bestanden
  • Bij voorkeur volwassen exemplaren van > 95 cm, die de tijd gehad hebben om zich voort te planten.