Laatst bijgewerkt: Mei 2025

➜ BIOLOGIE

  • FAMILIE: Clupeidae.
  • KENMERKEN: Gestroomlijnd lichaam, blauwachtige rug, zilverwitte buik.
  • HABITAT: Pelagische soort die in kustwateren leeft tot 120 m diep. Komt voor in de wateren van de oostelijke Atlantische Oceaan, van Noorwegen tot Senegal, in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee.
  • VOEDSEL: Copepoden (eenoogkreeftjes), krablarven.
  • GESLACHTSRIJP: Engels Kanaal: 19 cm (2 jaar).
    Golf van Biskaje: 17 cm (1 jaar).
    Golf van Lion: 11 cm (1 jaar).
    Marokko: 17,5 cm (1 jaar).
  • PAAITIJD: Het ganse jaar door.
  • LEEFTIJD: 10-15 jaar.

➜ VANGST

De visserij op sardines heeft altijd een belangrijk plaats ingenomen in de visserijsector, zowel in de Atlantische Oceaan als in de Middellandse Zee. De oorsprong gaat ver terug in het verleden. De mens begon reeds in de prehistorie op sardines te vissen met behulp van aaslijnen. Ongeveer 86% van de wereldwijde aanvoer komt uit de oostelijke centrale Atlantische Oceaan. Marokko is veruit de grootste producent (64% van de wereldproductie), gevolgd door Mauritanië. De Europese vloot vertegenwoordigt ongeveer 12% van de wereldwijde aanvoer van deze soort (183.337 ton in 2022); In Europa is Kroatië het belangrijkste land voor de aanvoer (39.194 ton in 2022). 38% van deze aanvoer komt uit de Middellandse Zee en de Zwarte Zee, en de rest uit NO-Atlantische Oceaan (45%) en centrum-oosten van de Atlantische Oceaan (17%). De Franse aanvoer (26.244 ton in 2022) komt voornamelijk uit de Golf van Biskaje. België richt zich niet op deze soort. Een deel van de wereldwijde vangsten wordt verwerkt als vismeel en visolie voor de aquacultuur, pluimvee- en varkenshouderij.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

De omvang van de sardinebestanden is sterk afhankelijk van natuurlijke schommelingen en omgevingsomstandigheden die in bepaalde gevallen leiden tot een hogere sterfte - of overleving - van eieren, larven of juvenielen.

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

❚❙ In het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan is de sardinevisserij niet onderworpen aan een TAC op Europees niveau. Beheersmaatregelen omvatten een minimale vangstmaat en een minimale maaswijdte voor visnetten. De afgelopen jaren overschreden de vangsten vaak het wetenschappelijke advies.

❚❙ In de Adriatische Zee werd in 2018 een beheersplan aangenomen voor kleine pelagische soorten. Dit plan omvat een vangstbeperking tot 144 dagen per jaar en spatio-temporele sluitingen afhankelijk van de visserijtechnieken, om paai- en kraamgebieden te beschermen. 

Nationale maatregelen
In Frankrijk worden in de winter beperkingen opgelegd door bepaalde producentenorganisaties. 

In Spanje wordt per vaartuig een maximale vangst van 7 ton per visdag en een beperking van
5 dagen per week opgelegd.

In Portugal is de sardinevisserij beperkt tot 180 dagen per jaar, verboden in het weekend en de
maximale vangsten per visdag worden bepaald volgens een nationaal quotum.

In Marokko (zuidelijke zone) bestaat sinds 2010 een beheerplan voor kleine pelagische soorten (Sardina pilchardus, Sardinella spp., Trachurus spp., Engraulis encrasicolus en Scomber japonicus). Voor al deze soorten wordt jaarlijks een TAC vastgesteld.

Minimale grootte:
Noordoost Atlantische Oceaan  > 11 cm
Middellandse Zee                      > 11 cm

Afwijking
Er bestaat een afwijking met betrekking tot de minimummaat voor het vissen op poutine, een eeuwenoude techniek voor het vissen op jonge kleine pelagische soorten (sardines en ansjovis). Hoewel de poutinevisserijn in Frankrijk (en Italië) verboden is, wordt het in de Alpes-Maritimes toch gedoogd voor een periode van 45 dagen per jaar, aan het einde van de winter. Deze visserij wordt beoefend met een fijnmazige strandzegen en valt onder strikte regulering van de Visserijcommissie van het Europees Parlement.

CONSUMPTIE 

Sardines worden ofwel vers als geheel op de markt gebracht, ofwel ingeblikt. De verkoop van bevroren vis is laag vanwege de sterke smaak na het ontdooien. In Frankrijk is de sardine één van de goedkoopste vissen op de veiling. De prijs heeft geholpen de vraag naar dit product, dat soms door consumenten wordt vermeden vanwege de uitgesproken smaak en geur, te doen herleven. De markt van ingeblikte vis is erg belangrijk: sardine is de derde meest verkochte ingeblikte vis in Frankrijk (met 16.968 ton in 2022), na tonijn en makreel. Een aanzienlijk deel van de Franse markt voor conserven wordt geïmporteerd uit Marokko (41% in 2022). De Franse conservenindustrie is door haar hoge productiekosten niet concurrerend. Daarom richt ze zich eerder op hoogwaardige producten, met sterke marketingondersteuning (vintage sardines, artistieke verpakkingen, "red label"). In het zuidoosten van Frankrijk en in Italië is poutine (bianchetti in het Italiaans) bereid in soep, met melk, in een donut, in een omelet of gefrituurd erg populair. België importeert vooral sardines in blik uit Marokko, Luxemburg en Portugal.

ECOLABELS

  • MSC • 1 Engelse sardinevisserij die actief is in de noordoostelijke Atlantische Oceaan is gecertificeerd. In 2019 werd de MSC-certificering opgeschort voor de Franse visserij in het zuiden van Bretagne en de Spaanse visserij in de Golf van Biskaje vanwege overexploitatie.

TE ONTHOUDEN

➜ In het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan is het gewone sardinebestand in de Golf van Biskaje aangetast en overbevist, het bestand in de Cantabrische Zee en de Iberische kusten is enigszins overbevist en dat in de Ierse Zee, het Engels Kanaal en de Keltische Zee is niet geclassificeerd.
➜ In de Middellandse Zee is het reproductievermogen van sardinepopulaties sterk verminderd.
➜ De sardine is één van de soorten die niet geëvalueerd wordt in de Zwarte Zee.
➜ Bestanden in het noorden van het centrale oostelijke deel van de Atlantische Oceaan worden niet volledig geëxploiteerd.
➜ De visserij op sardines is niet onderworpen aan een TAC op Europees niveau.
➜ In de wateren van Zuid-Marokko is een TAC vastgesteld voor alle kleine pelagische soorten samen.

AANBEVELINGEN VOOR AANKOOP

  • Bij voorkeur: bestanden uit zuiden van Golf van Biskaje en Iberische kust, bestanden uit Ligurische Zee en de noordelijke Tyrreense Zee, bestand uit het noorden van Tunesië.

  • Met mate: noordelijke bestanden van het centrale oostelijke deel van de Atlantische Oceaan, bestanden (verkeren in goede staat maar zwakke beheersmaatregelen), bestanden van de zuidelijke Alboranzee, Zwarte Zee bestand.

  • Bij voorkeur: exemplaren die tijd hebben gehad om zich voort te planten.

  • Te vermijden: alle andere bestanden in de Middellandse Zee (inclusief het bestand in de Golf van Lion vanwege een groot ecologisch onevenwicht en bestanden die niet op basis van het voorzorgsprincipe werden beoordeeld, vanwege de algemene verslechterde situatie in de Middellandse Zee), bestand in de Noord/Centrum/Offshore Golf van Biskaje.

  • Informeer vóór elke aankoop over de oorsprong van verse of verwerkte sardines.