Overslaan en naar de inhoud gaan

Laatst bijgwerkt: december 2018

 

De belangrijkste soort zalm die in Europa gegeten wordt is Salmo salar, de zalm uit de Atlantische Oceaan, waarvan het grootste gedeelte ondertussen afkomstig is uit aquacultuur.

De soort Salmo salar is al altijd onderhevig geweest aan een intense bevissing, zowel op volle zee (door bodemsleepnetten) als in rivieren (met lijn, staand want), waar ze in de paaitijd naartoe zwemmen (tussen oktober en januari). De eerste tekenen van het zeldzamer worden van Salmo salar in de Noord-Atlantische Oceaan waren merkbaar vanaf het begin van de 19de eeuw (onder meer door de bouw van stuwen, sluizen en dammen op de grote rivieren en watervervuiling). Na het ineenstorten van het zalmbestand aan het eind van de jaren 80/begin van de jaren 90 werd de visserijdruk gevoelig verminderd. Tegenwoordig zitten de vangsten van zalm op het laagste niveau ooit geregistreerd. Meerdere Europese supermarktketens hebben de laatste jaren de verkoop van in het wild gevangen Salmo salar stopgezet.

 

 

 

 

Op de Canadese en Amerikaanse markten is sinds 2017 zalm van AquaBounty, een producent die genetisch gemodificeerde zalm kweekt met een 10 keer groter groeivermogen en dat zonder specifieke melding op het etiket. De commercialisering van genetische gemodificeerde organismen (ggo’s) stoot op ethische vragen en is momenteel verboden op de Europese markt.

 

Succesvolle kweek

De pioniers van de zalmkweek begonnen hun avontuur op het einde van de jaren 60. Sinds 1997 ligt de productie van gekweekte Atlantische zalm hoger dan die van wilde zalm (alle soorten samen). Anno 2015 komt meer dan 2,53 miljoen ton uit kweek voort, tegenover 1,02 miljoen ton uit wildvangst wereldwijd. De zalm op de Franse en Belgische markt is voor meer dan 98 % afkomstig uit aquacultuur die plaatsvindt in drijvende kooien langs de kusten van Noorwegen, Schotland, Ierland en Chili. Zalm uit aquacultuur heeft vaak een hoger vetgehalte dan wilde zalm.

 

 

Heel kwetsbare wilde bestanden

In de noordelijke zone van de Noordoost-Atlantische Oceaan genieten de wilde zalmstocks van een volle voortplantingscapaciteit, terwijl deze in het zuidelijke deel sterk verzwakt is. Vele van de resterende stocks zijn zeer fragiel en de verspreiding van de soort is sterk afgenomen. De ICES raadt aan om de vangst van zalm in rivieren enkel toe te staan voor die bestanden met een gezonde voortplantingscapaciteit. In 15% van de rivieren en de stromen van Europa en Noordoost-Amerika, waar de soort ooit overvloedig in aanwezig was, is hij vandaag volledig verdwenen. Wilde Atlantische zalm valt vaak onder beschermingsmaatregelen op plaatselijk of regionaal niveau, maar al deze verschillende maatregelen hebben tot nu toe geen effect op het verbeteren van de algemene status van wilde Atlantische zalm.

 

Milieu-impact van kwekerijen

De zalmkweek stelt een aantal ecologische problemen. Zo verspreiden zeeluizen afkomstig uit de kwekerijen zich in het wild. In het geval kweekzalm ontsnapt uit de kooien, kan genetische interactie met wilde zalm grote gevolgen hebben voor de overlevingscapaciteit van wilde zalm. Ook competitie voor voedsel kan een rol spelen in het geval van ontsnapping van grote aantallen kweekzalm uit de kooien. De intensieve productie kan schade berokkenen aan de fauna en flora in de buurt van de kweekinstallaties: de kweek in drijvende kooien kan de bodem verontreinigen en beschadigen, alsook het milieu rond de open kooien wijzigen. Het voeder wordt gemaakt van kleine pelagische soorten waarvan de stocks niet ongelimiteerd zijn. De milieu-impact van de zalmkweek verschilt sterk van bedrijf tot bedrijf.

 

DAGELIJKSE KOST

Op 20 jaar tijd veranderde zalm van een luxeproduct tot dagelijkse kost. Zalm is de meest gegeten vis in Frankrijk met meer dan 2,7 kg per inwoner per jaar in 2016. In België is zalm, na kabeljauw, de tweede meest gekochte vissoort voor thuisverbruik (zalm en kabeljauw zijn samen goed voor 43% van de verse visverkoop). België importeert jaarlijks 38 150 ton zalm uit 26 verschillende landen, waarvan het overgrote deel gekweekte Atlantische zalm Salmo salar.

 

Zalm komt in heel wat vormen op de markt: volledige of in filets versneden vis, in moten, stukken, vers of diepgevroren, gerookt, ingeblikt, als ingrediënt in terrine, paté en in bereide gerechten. Deze producten komen hoofdzakelijk uit gekweekte zalm. Er wordt eveneens veel wilde zalm verkocht die afkomstig is uit de noordelijke Stille Oceaan (Alaska, Brits-Colombia, Annette eiland, Iturup eiland). Die zalm (meerdere Oncorhinchus-soorten) wordt voornamelijk diepgevroren, in gerookte vorm of in blik verhandeld. Enkele van deze visserijen dragen het MSC-ecolabel.

 

 

 

 

In 2007 werd de Chileense zalmkweeksector hard getroffen door het ISA-virus (een besmettelijke vorm van bloedarmoede bij zalmen). Deze pandemie zou het resultaat zijn van een te intensieve kweek.

 

In de media wordt regelmatig gesproken over de aanwezigheid van residues van contaminanten, zoals kwik en PCB, in pelagische vissoorten en over de mogelijke gezondheidsrisico’s bij de consumptie ervan. Het Franse bureau voor Volksgezondheid (ANSES) raadt aan om niet meer dan twee keer per week vette vis, zoals zalm, forel, makreel of haring te eten. De nieuwe voedingsdriehoek van het Vlaams Instituut Gezond Leven vindt één keer per week vis eten voldoende, en raadt aan om daarin af te wisselen tussen vette en mager vissoorten.

 

 

TE ONTHOUDEN

  • Salmo salar, de wilde zalm uit de Atlantische Oceaan, werd in het verleden intens bevist, waardoor de bestanden fel verzwakt zijn.
  • Verse zalm die in West-Europa wordt gegeten, is hoofdzakelijk afkomstig uit kwekerijen van de Atlantische zalm Salmo salar.
  • De milieu-impact van de kweekzalmproductie varieert sterk van bedrijf tot bedrijf. Vraag uw leverancier naar informatie over de precieze werkwijze van de visteler. Verkies biologische of ASC-gecertificeerde zalm.
  • Zes visserijen van Pacifische zalm (Oncorhynchus spp.) dragen het MSC-ecolabel (Alaska, Itoeroep, Anette, delta van Kamchatka en Brits-Columbia).
  • Honderd zalmkwekerijen wereldwijd behaalden al een ASC-label: uit Noorwegen, Schotland, Polen, Faeröer, Ierland, Chili, Canada en Australië.

WEETJES

De wilde zalmsoorten uit de noordelijke Stille Oceaan (Alaska) worden op internationaal niveau verhandeld. Ze worden gewoonlijk aangeduid met hun Engelse naam:

 

Oncorhynchus gorbuscha: roze zalm (Pink)

Oncorhynchus keta: chumzalm (Chum)

Oncorhynchus kisutch: cohozalm (Coho)

Oncorhynchus nerka: rode zalm (Sockeye)

Oncorhynchus tshawytscha: chinookzalm (Chinook)

Oncorhynchus masou masou: Japanse zalm