Laatst bijgewerkt: Mei 2025

➜ BIOLOGIE

Diepzeeroodbaars (Sebastes mentella)

  • FAMILIE: Scorpaenidae.
  • KENMERKEN: Helderrood lichaam, zijdelings samengedrukt, relatief groot oog, lang en goed ontwikkeld benig verlengstuk van de kaak.
  • HABITAT: Bentho-pelagische soort die tussen 300 en 1400 m diepte leeft in de Noord-Atlantische Oceaan.
  • VOEDSEL: Mariene ongewervelde dieren en kleine vissen.
  • GESLACHTSRIJP: Exemplaren uit de benthische zone: 35-43 cm (14-19 jaar).
    Exemplaren uit de pelagische zone: 29-33 cm (9-12 jaar).
  • PAAITIJD: Van september tot oktober.
  • LEEFTIJD: >60 jaar.

ANDERE SOORT

KLEINE ROODBAARS
(Sebastes norvegicus), komt voor in dezelfde geografische gebieden als de diepzeeroodbaars (Sebastes mentella) maar tussen 100 en 500 m diep. Deze soort heeft ook meer een oranjeachtige kleur. Grootte bij geslachtsrijpheid: 35 cm (vrouwtjes).

➜ VANGST

Diepzeeroodbaars (Sebastes mentella) en de roodbaars (Sebastes norvegicus) zijn commercieel belangrijke soorten waarop gericht wordt gevist door (diepvries) trawlers. De juvenielen worden dikwijls met kieuwnetten of lijnen gevangen, in fjorden en kustbaaien. De Faeröer Eilanden en Polen begonnen met de exploitatie van beide soorten (Sebastes mentella en Sebastes norvegicus) tijdens de jaren zestig en zeventig. De visserij intensiveerde vervolgens in de jaren negentig toen IJsland, Noorwegen en Rusland hun bestanden ook begonnen te exploiteren. Door een te hoge visserijdruk op deze kwetsbare soorten zijn hun populaties aanzienlijk verzwakt, waarvan sommige nu zijn ingestort. Wereldwijd, komen bijna alle vangsten ui de NO-Atlantische Oceaan, met name uit de NO-Arctische zone. De Europese vloot vertegenwoordigt 91% van de wereldwijde aanvoer van roodbaars (168.472 ton in 2022). Bovendien is er sprake van illegale visserij op de roodbaars (tijdens periodes waarin de visserij gesloten is of in verboden gebieden), wat toch geschat wordt op ongeveer 20% van de handel.

 

Deze vis uit het hoge noorden, de diepzeeroodbaars (Sebastes mentella), wordt in restaurants of viskraampjes wel eens verward met de parel van de Middellandse Zee, de schorpioenvis. Het zou correcter zijn om hem “de noordelijke schorpioenvis” te noemen.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

In de NW-Atlantische Oceaan worden de populaties van Sebastes mentella uit de Golf van Saint-Laurent en het Laurentiaanse kanaal erkend als bedreigd door het Comité voor de Status van Bedreigde Soorten in Canada.

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

❚❙ Diepzeeroodbaars (S. mentella) 

Subzones 27.1 en 27.2
In 2016, 2017 en 2018 waren de vangsten groter dan het advies en de TAC's. In 2019, 2020 en 2021 daarentegen waren de vangsten terug lager. Noorwegen en Rusland hebben verschillende beheersmaatregelen genomen: gebiedsafsluitingen, vangstbeperkingen voor jonge vis, enz.).
Subzones 27.5, 27.12 en 27.14
Er bestaat geen gemeenschappelijke TAC voor de voorraden van de ondiepe pelagische (< 500 m) en diepe pelagische (> 500 m) roodbaars. Het totaal van de vangsten van alle landen die op deze soort in deze subzones vissen, overtrof regelmatig de aanbevelingen van de wetenschappers. Dit was zeker het geval sinds 2017, terwijl de wetenschappers alle vangsten afraadden.


❚❙ Kleine roodbaars (S. norvegicus) 

Subzones 27.1 en 27.2
Ondanks wetenschappelijke aanbevelingen om de visserij op deze soort al zo’n vijftien jaar te sluiten, wordt er sinds 2010 gemiddeld 6.600 ton per jaar gevangen (als bijvangst). Volgens wetenschappers zijn aanvullende maatregelen nodig om deze vangsten terug te dringen.
Subzones 27.5, 27.6, 27.12 en 27.14
Bestand wordt gedekt door twee TAC's: de ene vastgesteld door IJsland en de andere door
Groenland. 

De vangsten van Sebastes norvegicus hebben regelmatig de wetenschappelijke aanbevelingen
overtroffen.
 

Minimale grootte:
In wateren onder Europese jurisdictie, is er geen minimale vangstgrootte voor roodbaars. De Noren hanteren een minimale handelsmaat van 32 cm en de maaswijdte van de netten moet gelijk zijn of groter dan 120 mm.

De roodbaars is biologisch erg kwestbaar vanwege zijn langzame groei (1-2 cm per jaar) en late geslachtsrijpheid. Bij Sebastes mentella duurt het meer dan 14 jaar om een verdubbeling van de populatie te verkrijgen. Bij Sebastes norvegicus tussen 4,5 en 14 jaar.

CONSUMPTIE 

Roodbaars wordt meestal als geheel verkocht, of soms als filets, vers of diepgevroren. Het stevige vlees leent zich voor verschillende bereidingen. Roodbaars is een van de tien meest geconsumeerde verse vissoorten in Belgische huishoudens (450 ton in 2021). Op de Belgische markt worden de twee soorten (Sebastes mentella en Sebastes norvegicus) verkocht onder eenzelfde commerciële naam, alhoewel men het soms heeft over ‘kleine roodbaars’ in het geval men Sebastes norvegicus bedoelt.

 

ECOLABELS

  • MSC • 1 IJslandse visserij op roodbaars, die actief is in de NO-Atlantische Oceaan, is gecertificeerd, evenals een Canadese visserij op diepzeeroodbaars in de noordwestelijke Atlantische Oceaan en een Noorse visserij op noordelijke roodbaars in de noordoostelijke Atlantische Oceaan.

 

TE ONTHOUDEN

➜ Er worden twee soorten roodbaars op de markt gebracht: Sebastes mentella (diepzeeroodbaars) en Sebastes norvegicus (kleine roodbaars).
➜ Het bestand van Sebastes norvegicus in IJsland, de Faeröer-eilanden, het westen van Schotland, het noorden van de Azoren en het oosten van Groenland is in goede staat.
➜ Bijna alle bestanden van de roodbaars zijn ingestort.
➜ Daar zijn trage groei en late geslachtsrijpheid is de roodbaars erg kwetsbaar.
➜ De meeste roodbaarsbestanden zijn onderhevig aan zware illegale visserij.

AANBEVELINGEN VOOR AANKOOP

  • Met mate te consumeren:
    Sebastes norvegicus: Bestand uit IJsland, Farroër eilanden, West-Schotland, Noorden
    van de Azoren en Oost-Groenland (bestand in goede staat, maar wordt als kwetsbaar
    gezien volgens IUCN rode lijst).

  • Te vermijden:
    - Sebastes mentella: alle bestanden.
    - Sebastes norvegicus: Bestand uit Noordoost Atlantische Oceaan (Barentszzee en Noorse Zee).