Laatst bijgewerkt: Mei 2025

➜ BIOLOGIE

Paling (Anguilla anguilla)

• FAMILIE: Anguillidae.
• KENMERKEN: Lichaam langwerpig, slangvormig, met kleine borstvinnen, tamelijk lange en licht samengedrukte kop.
• HABITAT: Leeft afwisselend in zoet water en zeewater (amfihalien), waar hij zich voortplant.
• VOEDSEL: Schaaldieren, insectenlarven en vissen
• GESLACHTSRIJP: 60 cm (6-8 jaar/vrouwtjes); 40 cm (3-4 jaar/mannetjes).
• PAAITIJD: Van maart tot juli. De Europese paling plant zich maar één keer in zijn leven voort en sterft na de voortplanting.
• LEEFTIJD: Afhankelijk van de voortplantingsleeftijd. Palingen in gevangenschap (die niet terugkeren naar de zee) kunnen 25 - 50 jaar oud worden.

➜ VANGST

De paling ondergaat een aantal gedaanteverwisselingen. In elke fase van haar leven wordt de paling door vissers bejaagd: glasaal, gele paling (in rivier) en zilverpaling of schieraal (naar en in zee) zijn bestemd voor specifieke markten. Zo wordt de glasaal vooral in Frankrijk geëxploiteerd, maar ook ten zuiden van de Britse eilanden, in Spanje en in Portugal. Het vissen op gele paling en schieraal gebeurt daarentegen in het noordelijke deel van het verspreidingsgebied (van Nederland tot de Oostzee) en in de Middellandse Zee. Sinds het begin van de jaren zeventig zijn de vangsten aanzienlijk gedaald vanwege een schaarste van de bron en in 2022 bereikten ze 3.131 ton. Egypte is het belangrijkste palingvisserijland ter wereld (583 ton in 2022). De Franse palingproductie vertegenwoordigt vandaag 15% van de wereldproductie. Deze bestaat uit de vangst van glasaal in estuaria (Atlantische Oceaan en het Engels Kanaal) en de vangst van gele paling en schieraal in rivieren, lagunes en estuaria (Atlantisch en Middellands Zeegebied).

➜ AQUACULTUUR

Hoewel het opkweken of vetmesten van paling al sinds het midden van de 19e eeuw in Azië wordt beoefend, werden in Europa pas in de 20e eeuw de eerste commerciële vetmesterijen opgericht, met name in Italië. Tot op heden weten we nog niet hoe we paling in gevangenschap moeten laten voortplanten, maar het opkweken van glasaal hebben we perfect onder de knie. De recirculatie-techniek van water (gesloten circuit in een onshore bassin) maakt het mogelijk om efficiënt op te kweken in koelere landen zoals Nederland, Denemarken en Zweden. Ongeveer 40% van de vetgemeste Europese paling wordt in Nederland geproduceerd (2.000 ton in 2022). Andere belangrijke producerende landen zijn Duitsland en Denemarken (met respectievelijk 1.158 en 451 ton geproduceerd in 2022).

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

Sinds 2008 heeft de IUCN de Europese paling opgenomen onder de soorten die ernstig met uitsterven worden bedreigd.

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

In 2007 stemde de Europese Raad voor maatregelen gericht op het herstellen van de reproductieve biomassa en het bereiken van een ontsnappingspercentage van minimaal 40% van de biomassa van de schieraal. Eind 2008 hebben de lidstaten hun beheersplannen gecommuniceerd, met maatregelen om de belangrijkste sterftefactoren terug te dringen en de milieuomstandigheden te verbeteren. In Frankrijk wordt de palingvisserij nu op lokaal niveau gereguleerd wat betreft vangstmethoden (gekalibreerde zeef), door de toekenning van visvergunningen en door de openings- en sluitingsdata van het visseizoen. In België omvat het beheersplan de strijd tegen de illegale visserij, het herstel van de populatie in rivieren, en de implementatie van maatregelen om de vrije migratie van paling naar de oceaan te verzekeren. De Europese verordening van 2007 vereist ook dat een deel van de gevangen glasalen (individuen kleiner dan 12 cm) wordt gebruikt om gebieden met lage populaties te herstellen. Helaas is ondanks deze inspanningen de biomassa van de Europese voorraad niet toegenomen. De Europese Raad heeft besloten om in 2023 alle recreatievisserij te verbieden en de sluitingsperiode voor alle commerciële palingvisserij met 6 maanden te verlengen. Dit geldt voor alle mariene wateren en aangrenzende brakke wateren van de Noordoost-Atlantische Oceaan (inclusief de Oostzee) en de Middellandse Zee (met uitzondering van de Zwarte Zee). Deze wordt op gedifferentieerde wijze toegepast om rekening te houden met de verschillende migratieperiodes in de verschillende gebieden. De periodes van tijdelijke sluiting moet dan ook door elke lidstaat worden bepaald op basis van de specifieke kenmerken van de soort in de verschillende visgebieden. Het is belangrijk om op te merken dat er uitzonderingen zijn gemaakt op deze sluitingsperiode. Zo kunnen de
lidstaten visserij voor herbevoorrading toestaan gedurende 50 dagen. Ze mogen ook de commerciële visserij heropenen voor 30 dagen tijdens de sluitingsperiode. Daarnaast heeft de Franse staat de quotas voor glasaal voor 2024 met 12% verhoogd, ondanks het advies van wetenschappers om de visserij te stoppen (zelfs voor herbevoorrading).

CONSUMPTIE 

De palingconsumptie is in verschillende Europese landen sterk verbonden met culinaire tradities, vooral tijdens de feestdagen. In Frankrijk worden glasalen gewaardeerd in de productieregio's (monding van de Gironde, monding van de Loire), maar de zeer hoge vraag van de Spaanse markt (voornamelijk met Kerstmis), gecombineerd met hoge prijzen, Leidt tot een daling van het lokale aanbod. Volwassen paling wordt voornamelijk levend of gerookt (warm) op de markt gebracht. Het is een grote specialiteit in Noord-Europa. In België wordt “paling in het groen” bereid met een grote verscheidenheid aan groene kruiden. Dit is een erg populaire bereiding en wordt vooral tijdens het jaarlijkse palingfestival (Pinksterweekend) genuttigd. In Frankrijk wordt paling voornamelijk op de binnenlandse markt verkocht (via restaurants, visverkopers en markten). Frankrijk en België importeren voornamelijk verse paling uit Nederland. Voor België bedraagt de totale import 430 ton, waarvan meer dan de helft uit Nederland komt. Er zijn op de markt ook surrogaat glasalen te verkrijgen die gemaakt zijn van visseneiwit (surimi).