Laatst bijgewerkt: mei 2025

➜ BIOLOGIE

  • FAMILIE: Gadidae
  • KENMERKEN: Lichaam langwerpig en zijdelings afgeplat, spitse kop, iets prominente onderkaak, laterale lijn met duidelijke kleuring.
  • HABITAT: Demersale soort die in open water of dicht bij de bodem leeft, van de kust tot een diepte van 200 m.
  • VOEDSEL: Schaaldieren en vissen.
  • GESLACHTSRIJP: 55 cm (vanaf 4 jaar).
  • PAAITIJD: Van januari tot april.
  • LEEFTIJD: 25 jaar.

De koolvis is te herkennen aan een rechte, licht gekleurde zijlijn ter hoogte van de borstvinnen.
De koolvis leeft in scholen en spendeert zijn jonge jaren in kustwateren voordat hij na 3-4 jaar naar open zee trekt.

➜ VANGST

Commercieel gezien is de koolvis belangrijk voor de Europese visserij-industrie, in termen van aangevoerde hoeveelheden en gegenereerde omzet. In de noordoostelijke Atlantische Oceaan wordt koolvis voornamelijk gevangen door vriestrawlers (Noorwegen, Frankrijk, IJsland) en door diepzeetrawlers die verse vis aanbrengen (Frankrijk, Duitsland, IJsland). Het belangrijkste seizoen om koolvis te vangen, is van februari tot mei. In het noordwesten van de Atlantische Oceaan wordt koolvis geëxploiteerd door vloten van de Verenigde Staten en Canada. De Europese vloot vertegenwoordigt 98% van de wereldwijde aanvoer van koolvis (334.795 ton in 2022). Vrijwel alle vangsten komen uit het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan, voornamelijk uit het Noordoost-Arctische bestand. Franse aanvoer is voornamelijk afkomstig van de bestanden uit de Noordzee, West-Schotland, Skagerrak en Kattegat. België importeerde in 2021 1.630 ton koolvis, vooral uit Denemarken. Tussen 1950 en ’70 vingen Belgische vissers jaarlijks meer dan 3.000 ton koolvis in IJsland, voordat de IJslandse wateren verboden werden voor buitenlandse vloten. Tegenwoordig is er geen enkele Belgische visserij die zich specifiek op koolvis richt. In 2022 werd er nog slechts 5 ton aangeland door de Belgische vloot.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

❚❙ In het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan wordt de visserij op koolvis gereguleerd door TAC’s en een minimumvangstgrootte. Er zijn uitzonderingen voor het bestand op de Faeröer eilanden (er is geen TAC vastgesteld sinds de invoering van een inspanningsbeheersysteem in 1996) en voor het bestand in IJsland (vastgestelde minimummaaswijdte, maar geen minimum vangstgrootte). Er bestaan meerjarige beheersplannen voor de volgende bestanden:

  • Noordzee, West-Schotland, Skagerrak en Kattegat: dit bestand is opgenomen in het “meerjarig beheersplan voor demersale bestanden
    in de Noordzee”, goedgekeurd door de EU in 2018. Dit plan werd niet geratificeerd door Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk. De maaswijdte van de netten is vastgesteld op 110 mm in EU-wateren en 120 mm in Noorse wateren. Er bestaat geen beheerplan tussen de EU en het VK voor dit gedeelde bestand.

  • Noordoost-Arctische zee: beheersplan opgesteld in 2007, herzien in 2013, door het Noorse Ministerie van Visserij.

  • IJsland: beheersplan ingevoerd in 2019

  • Faeröer eilanden: beheersplan ingevoerd in 2021

TAC EN WETENSCHAPPELIJK ADVIES 2024
Bestanden waar de TAC's het wetenschappelijk advies volgen:

  • IJsland
  • Noordoost-poolgebied
  • Noordzee, West-Schotland, Skagerrak en Kattegat

Er is geen TAC ingevoerd voor de Faeröer Eilanden.
 

Minimale grootte:
Binnen de EU:
Noordoost-Atlantische Oceaan: > 35 cm
Skagerrak en Kattegat:              > 30 cm
Andere:
Noorwegen:          > 45 cm (met sleepnetten)
                             > 40-42 cm (met ringzegens volgens visgebied)
Faeröer eilanden: > 45 cm

CONSUMPTIE 

Koolvis wordt voornamelijk vers geconsumeerd en wordt te koop aangeboden in de vorm van filets zonder huid, en sinds kort ook als steaks of rugfilets zonder huid. Je vindt het ook diepgevroren in filets of in gepaneerde porties. In de vorm van gezouten filets, of zelfs gedroogd/gezouten, biedt koolvis een alternatief voor de traditionele "bakeljau", een gedroogde kabeljauwfilet. Koolvis is de derde verse vis (na zalm en kabeljauw) die door huishoudens in Frankrijk het meest wordt wordt geconsumeerd, met een gemiddelde consumptie van 0,7 kg/pp/jaar. Frankrijk importeert verse koolvis voornamelijk uit het Verenigd Koninkrijk. In 2021 consumeerden Belgische huishoudens 872 ton koolvis, voornamelijk diepgevroren.

ECOLABELS

  • MSC • 16 visserijen (14 in de noordoostelijke Atlantische Oceaan en 2 in de noordwestelijke Atlantische Oceaan) zijn gecertificeerd (waaronder in Frankrijk, de Scapêche-visserijgroep, Euronor en de Compagnie de Pêche de Saint-Malo).

TE ONTHOUDEN

➜ Commercieel gezien is de koolvis belangrijk voor de Europese visserij.
➜ Het bestand van het noordoostelijke noordpoolgebied en het bestand van de Faeröer eilanden zijn in goede staat.
➜ Het bestand van IJsland is licht overbevist.
➜ Het bestand in de Noordzee, West-Schotland, het Skagerrak en het Kattegat is aangetast en overbevist.
➜ De visserij op koolvis in het noordoostelijke noordpoolgebied resulteert in bijvangst van roodbaars (Sebastes norvegicus), waarvan het bestand in slechte staat verkeert (ingestort).
➜ Er is een groot verschil tussen de grootte bij geslachtsrijpheid en de minimale vangstgrootte.

AANBEVELINGEN VOOR AANKOOP

  • Bij voorkeur: bestand afkomstig uit Faeröer eilanden.
  • Met mate consumeren: bestanden uit het Noordoostelijk Arctisch gebied, de Barentszzee en de Noorse Zee (bestand van koolvis is in goede staat maar er is een grote bijvangst van roodbaars waarvan het bestand vernield is), en het IJslands bestand.
  • Geef de voorkeur aan exemplaren met een grootte > 55 cm, of filets van volwassen exemplaren die tijd hebben gehad om zich voort te planten.
  • Geef de voorkeur aan koolvis met de lijn gevangen.
  • Te vermijden: Noordzee, West-Schotland, Skagerrak en Kattegatbestand.