Laatst bijgewerkt: mei 2025

➜ BIOLOGIE

De Groenlandse of zwarte heilbot (Reinhardtius hippoglossoides)

• FAMILIE: Pleuronectidae.
• KENMERKEN: Grijsbruin afgeplat lichaam, ogen aan de rechterkant, grote mond met goed ontwikkelde tanden.
• HABITAT: Bentho-pelagische soort die in de noordoostelijke Atlantische Oceaan voorkomt (van Noord-Noorwegen en Oost-Groenland tot Noord-Schotland), in de Noordwest-Atlantische Oceaan en in de Noordelijke Stille Oceaan. De heilbot leeft dicht bij de bodem tussen 100 en 2000 m diep. Hij is ook in volle zee te zien.
• VOEDSEL: Inktvissen, garnalen en vissen.
• GESLACHTSRIJP: In noordoost-Atlantische Oceaan: 58-64 cm (bij ongeveer 10 jaar oud/vrouwtjes).
• PAAITIJD: In de westelijke Barentszzee en zuidwest Groenland: april tot juni.
• LEEFTIJD: 30 jaar.

ANDERE SOORTEN die we op onze markten vinden

ATLANTISCHE HEILBOT (Hippoglossus hippoglossus), ook wel "witte heilbot" genoemd, is de reus van de platvissen. Hij wordt gekenmerkt door een gebogen zijlijn ter hoogte van de borstvin. Deze soort is veel zeldzamer dan de Groenlandse heilbot. Geslachtsrijp: 77 cm (5-6 jaar/mannetjes); 119 cm (9-10 jaar/vrouwtjes).

PACIFISCHE HEILBOT (Hippoglossus stenolepis) is in kleine hoeveelheden aanwezig op de West-Europese markten. Het lichaam is vaak gespikkeld met lichte vlekken. Geslachtsrijp: 119 cm (12 jaar/vrouwtjes).

➜ VANGST

Zwarte heilbot, ook wel Groenlandse heilbot genoemd (Reinhardtius hippoglossoides), wordt sinds de jaren vijftig in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan geëxploiteerd door Noorse en Duitse vissers die tevens ook de visserij op deze soort zijn gestart. In de jaren tachtig werden de vangsten groter door beter ontwikkelde diepzeevisserij. Groenlandse heilbot is bijvangst voor de IJslandse, Groenlandse en Noorse bodemsleepnetten of beugvissers (die op kabeljauw of roodbaars vissen). Het merendeel van de wereldwijde vangsten komt uit de Noordoost-Atlantische Oceaan, wat meteen de belangrijkste aanvoerzone is voor de Europese markt. De Franse aanvoer van Groenlandse heilbot is zeer gering (186 ton in 2022): het wordt voornamelijk als bijvangst gevangen bij visserijen die zich richten op diepzeevissen (< 800 m diep). De Belgische vloot voert deze soort niet aan, slechts 1 ton in 2021.
Atlantische heilbot (Hippoglossus hippoglossus)
Deze soort wordt alleen gevangen als bijvangst van bodemsleepnetten en beugvisserij (10.953 ton in 2022). Canada en Noorwegen zijn de belangrijkste landen waar op deze soort gevist wordt.
Pacifische heilbot (Hippoglossus stenolepis)
De visserij op heilbot in de Stille Oceaan wordt uitgevoerd met beuglijnen (16.801 ton in 2022). Deze soort wordt geëxploiteerd door de Verenigde Staten (het belangrijkste visserijland), Canada en Rusland.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

Zwarte (of Groenlandse) heilbot: in de noordoostelijke Atlantische Oceaan, subzones 1 en 2, worden TAC's vastgesteld door de Russisch-Noorse Joint Fisheries Commission. Noorwegen introduceerde in 1991 een minimumvangstmaat van 45 cm. Voor de bestanden in subzones 5, 6, 12 en 14 worden TAC's vastgesteld door IJsland en Groenland. Op de Faeröer eilanden wordt de visserij beperkt door een gelimiteerd aantal visvergunningen. In het noordwesten van de Atlantische Oceaan is deze soort eveneens onderworpen aan TAC's.
Atlantische heilbot: de Canadese visserij op deze soort was niet gereguleerd totdat deze in 1988 aan TAC's werd onderworpen. Vervolgens werd in 1994 een minimum vangstgrootte van 81 cm opgelegd.
Pacifische heilbot: sinds 1995 heeft de NPMFC (=North Pacific Fishery Management Council), beheerder van de visserij, gekozen voor de toewijzing van individuele visquota (IFQ) aan vissers. De individuele visquota dat elke visser mag bezitten is beperkt om concentratie van visrechten te voorkomen. De enige toegestane vismethode is de beuglijn. Een minimale vangstmaat van 81 cm is vastgelegd.

➜ AQUACULTUUR

Alleen de Atlantische heilbot wordt gekweekt. De productie ervan begon in de jaren 2000 in IJsland, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk. De enige twee producerende landen in 2022 waren Noorwegen en IJsland, met respectievelijk 2.291 en 2 ton productie. Heilbot wordt gekweekt in drijvende kooien op zee. Het voer van de heilbot, een carnivoor, bestaat uit meel en visolie, voornamelijk afkomstig uit kleine wilde pelagische vissen.

CONSUMPTIE 

Groenlandse heilbot wordt als verse of diepgevroren filets op de markt gebracht. Door zijn hoog vetgehalte is de textuur zeer geschikt voor koud roken; het wordt vervolgens verkocht in dunne gerookte plakjes (vergelijkbaar met zalm). Heilbot-leverolie wordt gebruikt bij het maken van visoliecapsules. Atlantische heilbot wordt voornamelijk onder de vorm van gerookte of gedroogde filets aangeboden, terwijl Pacifische heilbot voornamelijk als bevroren filets op de markt komt. Frankrijk importeert voornamelijk verse Groenlandse heilbot uit Noorwegen en de Faeröer eilanden en gerookte/ gedroogde Atlantische heilbot uit het Verenigd Koninkrijk. België importeert gerookte heilbot (89 ton) voornamelijk uit Duitsland en verse heilbot (424 ton) uit Denemarken en Nederland. 73% van de import betreft Groenlandse heilbot, 24% Atlantische heilbot en 3% Pacifische heilbot. De Belg heeft in 2021 ongeveer 98 ton heilbot thuis geconsumeerd.

ECOLABELS

• MSC  • WILDE HEILBOT

Groenlandse heilbot: 8 visserijen (in Duitsland, Canada, Groenland, IJsland, Noorwegen en Rusland) zijn gecertificeerd.
Atlantische heilbot: 2 Canadese visserijen is gecertificeerd.
Pacifische heilbot: 3 visserijen (in Canada, de Verenigde Staten en Rusland) zijn gecertificeerd.