Platvissen

Laatst bijgewerkt: Juni 2025

Links gericht: platvissen met ogen aan de linkerkant 

GRIET (Scophthalmus rhombus)
De griet leeft in het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan (vanaf de Noorse kusten tot Marokko), in de Middellandse Zee en in de Zwarte Zee, tussen 5 en 70 m diep. Qua uiterlijk lijkt ze sterk op tarbot, maar onderscheidt zich door het ontbreken van benige knobbeltjes op de bovenzijde en is iets ovaler van vorm. De griet groeit relatief snel in vergelijking met andere platvissen. De gemiddelde grootte is 30 cm, maar ze kan tot 75 cm en 8 kg bereiken met een levensduur van 6 jaar. De vrouwelijke griet wordt volwassen rond het vierde jaar, wanneer ze 38 cm meet. Voortplanting vindt plaats tussen april en juni in het noordoosten van de Atlantische Oceaan en van februari tot maart in de Middellandse Zee.

SCHARTONG
(Lepidorhombus whiffiagonis)
De schartong leeft in het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan tussen 100 en 700 m diep, in de wateren van Noorwegen tot die van de Canarische Eilanden, evenals in de westelijke Middellandse Zee. Hij is geslachtsrijp vanaf 4 jaar, wanneer de mannetjes 25 cm meten en de vrouwtjes 28 cm. Schartong plant zich voort in de ondiepere wateren van het continentaal plat (maart tot mei in de Golf van Biskaje).

HONDSTONGEN
Dit is de naam die wordt gegeven aan tropische tongen die tot de Cynoglossidae-familie behoren in Afrikaanse wateren. In deze familie is de Atlantische tong (Cynoglossus senegalensis), die ook in de Golf van Biskaje voorkomt, de meest voorkomende op onze markten. Ze heeft veel witte vlekken.
Geslachtsrijpheid: 25-30 cm. Deze soort wordt ook gekweekt (1.510 ton in 2019, door Spanje, IJsland en Portugal).

VIERVLEKKIGE SCHARTONG
(Lepidorhombus boscii)
onderscheidt zich van de gewone tong door de vier zwarte vlekken op de rug- en anaalvin. Deze soort komt voor in de oostelijke Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee.

Rechts gericht: platvissen met ogen aan de rechterkant

TONGSCHAR
(Microstomus kitt)
Niet te verwarren met gewone schar (Limanda limanda). De tongschar leeft op harde bodems, van 40 tot 200 m diep in de noordoostelijke Atlantische Oceaan, van het noorden van Noorwegen en IJsland tot aan de Golf van Biskaje. Het lichaam is mahonie rood gemarmerd met bruin, geel en zwart. De gemiddelde grootte is 35 cm, maar dit kan oplopen tot 65 cm en 3 kg met een levensduur van 17-23 jaar. Het mannetje is geslachtsrijp wanneer het 21 cm meet (3-4 jaar) en het vrouwtje bij 26 cm (5 jaar). De voortplanting vindt plaats van januari tot maart in de Golf van Biskaje en van mei tot september in de noordelijke Noordzee.

BOT (Platichthys flesus)
De bot is een platvis die in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan leeft, tot 100 m diep, van de Barentszzee tot de Middellandse Zee en zelfs in de Zwarte Zee. Het is ook aanwezig in de Noordwest-Atlantische Oceaan, waar hij per ongeluk geïntroduceerd werd langs de kusten van Canada en de Verenigde Staten. Zijn levenscyclus speelt zich gedeeltelijk af in zoet water. Hij zwemt de rivieren op om zich daar te voeden voordat hij terugkeert naar de zee om zich daar tussen februari en mei voort te planten (later in de koudere noordelijke wateren). Seksuele volwassenheid wordt bereikt bij 12 cm voor het mannetje en bij 18 cm voor het vrouwtje. De gemiddelde volwassen lengte is 30 cm.

FRANSE TONG
(Pegusa lascaris)
Heeft een lichtgekleurd lichaam dat neigt naar geel. Hij leeft in de oostelijke Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Seksuele volwassenheid wordt bereikt bij 18 cm zowel bij mannetjes als bij vrouwtjes.

DIKRUGTONG
(Microchirus variegatus)
Heeft een lichaam dat gestreept is met donkere banden. Hij leeft in de oostelijke Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee.

➜ VANGST

Griet, schartong, bot en tongschar worden voornamelijk gevangen in het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan en in de Middellandse Zee. Ze worden voornamelijk als bijvangst gevangen tijdens de visserij op andere platvissen (tong en schol) of demersale vissen (heek, kabeljauw...), en dit met behulp van bodemsleepnetten en boomkorren. Griet wordt uitsluitend aan de Europese kusten gevangen. De belangrijkste visserijlanden zijn Frankrijk (477 ton in 2022), Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Denemarken (België voerden 155 ton aan in 2022). De Belgische vissers vangen schartong vooral als ze actief zijn in het Engels Kanaal en in de Golf van Biskaje. In 2022 landden ze er 850 ton van aan. De Fransen vissen vooral in de Noordoost-Atlantische Oceaan op schartong. In 2022 bedroegen de vangsten nog 2.210 ton. Bot wordt gevangen in de Baltische Zee, Noordzee en het Skagerrak en Kattegat als bijvangst door boomkorren. Polen is verantwoordelijk voor 72% van de wereldwijde landingen. België noteerde een aanvoer van 124 ton in 2022. Tongschar wordt vooral met sleepnetten gevist in de Noordzee en het Engels Kanaal. Het Verenigd Koninkrijk is de grootste producent in Europa (1.294 ton in 2022). Deze soort behoort tot de 15 meest gevangen vissen door de Belgische vloot met een vangst van 460 ton in 2022. De wereldaanvoer van andere tongsoorten bedroeg in 2022 15.103 ton (alle soorten samen).

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

Griet (Scophthalmus rhombus)

• Het bestand in de Noordzee, het Engels Kanaal, het Skagerrak en het Kattegat (27.4, 27.3.a, 27.7.d-e) is niet aangetast, maar de exploitatiegraad ligt iets boven het MSY-niveau. De wetenschappers adviseren (MSY-benadering) een vangstbeperking van ≤ 2.456 ton in 2024 (> advies voor 2023).

• De toestand van het bestand in de Baltische Zee is niet precies bekend, maar de dichtheidsindex neemt toe. 

Bot (Platichthys flesus)

• Het bestand in de Noordzee, het Skagerrak en het Kattegat (27.4, 27.3.a) is herstellende of in staat tot herstel. De verschillende bestanden in de Baltische Zee nemen geleidelijk af als gevolg van zwakke beheersmaatregelen (geen TAC). De status van bot- en grietbestanden in de Middellandse en Zwarte Zee is onbekend.

Tongschar (Microstomus kitt)

• Ondanks het gebrek aan nauwkeurige gegevens lijkt het bestand in de Noordzee, het Skagerrak, het Kattegat en het oostelijke deel van het Engels Kanaal (27.4, 27.3.a, 27.7.d) in goede staat te verkeren, maar met een afnemende biomassa en een fluctuerende exploitatiegraad, steeds lager dan het MSY-niveau. Wetenschappers adviseren (MSY-benadering) een vangstbeperking van ≤2.072 ton voor 2024 (> advies voor 2023).

Andere tong-soorten

• De platvisbestanden aan de West-Afrikaanse kust (waaronder de Atlantische tong (Cynoglossus senegalensis) zijn zwaar overbevist FAO 2018).

• De voorraadstatus van de Franse tong (Pegusa lascaris) en dikrugtong (Microchirus variegatus) is onbekend.

Viervlekkige schartong (Lepidorhombus boscii)

• De bestanden in het zuiden van de Golf van Biskaje en langs de Iberische kusten (gebieden 27.8.c en 27.6.a) verkeert in goede staat. Het bestand in Rockall (27.6.b) en in het noorden van de Noordzee en West-Schotland (27.4.a en 27.6.a) is ook in goede staat (evaluatie gecombineerd met L. whiffiagonis). De toestand van het bestand ten westen en zuidwesten van Ierland en in noord/centraal/offshore Golf van Biskaje (27.b-k, 27.8.a-b, 27.8.d) is niet nauwkeurig bekend.

Hondstong (Glyptocephalus cynoglossus)

• De voorraad in de Noordzee, Skagerrak, Kattegat en het oostelijke Kanaal (gebieden 27.4, 27.3.a en 27.7.d) is aangetast en wordt overbevist.

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

❚❙ In het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan gelden voor griet, schartong, bot en tongschar TAC's op Europees niveau. TAC’s worden gezamenlijk vastgesteld voor:

• Griet  en tarbot;

• Tongschar en pladijs;

• Schartong en viervlekkige schartong.

Wetenschappers adviseren om voor elke soort een apart TAC vast te stellen, omdat gecombineerd beheer een doeltreffende controle in de weg staat, wat dan weer kan leiden tot overexploitatie van de ene of de ander soort. 

De bestanden van schartong zijn opgenomen in het "Meerjarig beheerplan voor de visserij in westelijke wateren en aangrenzende wateren", goedgekeurd door de EU in 2019. Er bestaat geen beheerplan tussen de EU en het VK voor de gedeelde bestanden.

Voor hondstong, Franse tong en dikrugtong bestaan er geen TAC's of verplichte minimummaten. 

Minimuminstandshoudingsreferentiegrootte
Griet
Baltische Zee (deelsector 22-32)       > 30 cm
België heeft zijn eigen minimummaat van 32 cm vastgelegd.

Schartong
Noordoostelijke Atlantische Oceaan  > 20 cm
  - Skagerrak en Kattegat                   > 25 cm

Bot
Baltische Zee
- divisies 22-25                                  > 23 cm
- divisies 26-28                                  > 21 cm
- divisies 29-32, ten zuiden van 59°: > 18 cm
België heeft zijn eigen minimummaat van 25 cm vastgelegd.

Tongschar
België heeft zijn eigen minimummaat van 25 cm vastgelegd.

CONSUMPTIE 

Griet
Fijn en delicaat vruchtvlees. Minder bekend en goedkoper dan tarbot. Als geheel, moten of gefileerd aangeboden.

Schartong
Vers (geheel en gefileerd) of diepgevroren op de markt gebracht.

Bot
Vers als geheel op de markt gebracht. Het vruchtvlees wordt snel vrij zacht.

Tongschar
Magere vis, met lekker vlees, weinig bekend bij de Franse consument, maar erg populair in België. Als geheel of in filets aangeboden.

Andere soorten
Tong wordt voornamelijk vers, geheel, gefileerd of panklaar verkocht, dat wil zeggen gestript, gefileerd en zonder kop.

ECOLABELS

• MSC • Gecertificeerde visserijen:
  - 1 gemengde Duitse, Deense, Nederlandse en Zweedse schartongvisserij die actief is in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan             (Noordzee);
  - 1 IJslandse visserij voor tongschar, actief in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan.

AANBEVELINGEN VOOR AANKOOP

• Bij voorkeur: Schartong: West- en Zuidwest-Ierse bestanden, Noord-, Midden- en Offshore Golf van Biskaje, Zuidelijke Golf van Biskaje en Iberische kusten, Rockall-bestanden, Noordelijke Noordzee-bestanden en West-Schotland.

• Bij voorkeur: exemplaren met een maat > hun maat bij geslachtsrijpheid.

• Geef de voorkeur aan grote filets van volwassen individuen die tijd hebben gehad om zich voort te planten.

• Met mate:
  - Schartong: Mediterrane bestanden.
  - Griet: bestanden in de Noordzee, het Engels Kanaal, Skagerrak en Kattegat, bestanden in de Baltische Zee, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee.
  - Bot: Noordzeebestand, Skagerrak en Kattegat, bestanden Middellandse en Zwarte Zee.
  - Tongschar: bestanden Noordzee, Skagerrak, Kattegat en Oostelijk Engels Kanaal.
  - Franse en dikrugtong: alle soorten.

• Te vermijden:
  - Bot: bestanden in de Baltische Zee (behalve Skagerrak en Kattegat).
  - Cynoglossus spp. van de kusten van West-Afrika.

• Te vermijden: platvissen tijdens de paaiperiode (zacht vlees dat moeilijk te bewerken is,
  waardoor veel materiaal verloren gaat).