Overslaan en naar de inhoud gaan

Laatst bijgewerkt: december 2018

 

Heek behoort tot de familie van de Merlucciidae. Meerdere soorten komen in Europa op de markt:
Merluccius merluccius leeft in de wateren van de noordoostelijke Atlantische Oceaan, van aan Noorwegen tot aan Mauritanië, en in de Middellandse Zee.

Merluccius hubbsi komt voor in de Zuidwest-Atlantische Oceaan.

Merluccius capensis en Merluccius paradoxus zijn aanwezig in de Zuidoost-Atlantische Oceaan.

Merluccius gayi leeft in de zuidoostelijke Stille Oceaan.
Merluccius australis, leeft in het zuidelijke deel van de Stille Oceaan.
Merluccius productus komt voor in de noordoostelijke Stille Oceaan in de wateren van de Verenigde Staten en Canada.

 

Heken zijn over het algemeen vraatzuchtige nachtjagers, die zich vooral voeden met vissen, maar ook met schaal- en weekdieren. De Europese heek (Merluccius meluccius) wordt geslachtrijp op 4-jarige leeftijd voor de mannetjes en op 7-jarige leeftijd voor de vrouwtjes. De vrouwtjes zijn dan 60 cm groot en wegen zo’n 1,5 kg. Op 20-jarige leeftijd kunnen vrouwtjes 1 m groot zijn. Ze planten zich voort tussen februari en juli.

 

In 2016 landden Belgische vissers 81 ton heek aan, voornamelijk uit de Noordzee. In datzelfde kjaar werd ook 530 ton heek geïmporteerd (alle soorten samen). Frankrijk importeert jaarlijks 16 500 ton heek (alle soorten bijeen), bovenop de 18 300 ton Europese heek die werd aangeland in Franse vismijnen in 2016.

 

 

Intensieve visserij op te kleine heek

Alle soorten heek worden intensief bevist. In Europa gebeurt dit door sleepnetvissers, staand wantvissers en beugvissers. De vangsten zijn hoofdzakelijk bestemd voor de Zuid-Europese markt, met Spanje op kop, waar men vooral een voorliefde heeft voor heek van klein formaat. In 1998 was ongeveer 65 % van de gevangen Europese heek onvolwassen (gerichte visserij en als bijvangst, vooral in de visserij op Noorse kreeft) en bijna de helft was kleiner dan de wettelijke minimummaat. Deze wordt door de Europese wetgeving vastgelegd op 27 cm in de Noordoost-Atlantische Oceaan, op 30 cm in het Kattegat-Skagerrak en op 20 cm in de Middellandse Zee. Sinds 1999 daalden de vangsten van ondermaatse heek sterk, omwille van het gebruiken van selectievere vistuigen en het strenger afdwingen van de reglementering.

 

Variabele toestand van de stocks

 

In Europa leven drie verschillende stocks van Merluccius merluccius:

 

• De noordelijke stock in de Noordoost-Atlantische Oceaan (van Noorwegen tot in de Golf van Biskaje) was in het begin van de jaren 2000 in zorgwekkende toestand. In 2001 werd er een noodplan ingevoerd met, onder andere een verplichte maaswijdte van 100 mm voor sleepnetten die op deze soort vissen, teneinde de jonge exemplaren te laten ontsnappen. In 2004 werd het noodplan vervangen door een herstelplan. Sinds 2006 is het paaibestand aanzienlijk aangegroeid tot het hoogste niveau sinds het begin van de metingen in 1978. De sterfte door visserij ligt sinds 2011 opnieuw binnen de grenzen voor een duurzame exploitatie, binnen de limiet voor een Maximale Duurzame Opbrengst (MSY). Men schatte dat in 2015 tot 10% van de effectieve vangsten teruggegooid werd.
• Heek uit de zuidelijke stock in de Noordoost-Atlantische Oceaan (Spaanse en Portugese kustwateren) kent sinds 2005 een goede rekrutering en sinds 2007 een stijging van het paaibestand. In 2004 had ICES nog de sluiting van deze visserij aanbevolen. In 2005 werd een herstelplan aangenomen door de Europese Unie, waarin beoogd werd om de visserijsterfte jaarlijks te doen dalen met 10%. In 2017 lag de sterfte door de visserij nog steeds tweemaal te hoog voor het kunnen bereiken van een Maximale Duurzame Opbrengst (MSY), maar het paaibestand wordt er niet negatief door beïnvloed. Deze visserij kent hoge bijvangsten van jonge exemplaren, in de orde van 16% van de totale vangsten.
• De stock in de Golfe du Lion (noordwesten van de Middellandse Zee) wordt bevist op een niveau die op lange termijn niet duurzaam is. Er wordt aangeraden om de sterfte door visserij sterk te doen dalen – een daling van 60% tot 70% is nodig om een maximale opbrengst MSY te bereiken – en vooral het sparen van de jonge exemplaren is nodig.

 

 

Buiten Europa: verschillende soorten worden geïmporteerd:

 

Merluccius hubbsi (zuidwestelijke Atlantische Oceaan, wateren van Argentinië en Uruguay)
‘Argentijnse heek’ is sterk overbevist en maakt hij deel uit van een herstelplan dat stilaan vruchten afwerpt. Door het invoeren van een Europese regeling rond vangstcertificaten (die moeten aanwezig zijn bij elke import voor de Europese markt en moeten ondertekend zijn door de vlaggenstaat) kon de Argentijnse overheid een nieuw systeem invoeren van ‘maximale vangst per rederij’ wat tot een daling leidde van niet aangegeven vangsten. Het vangstniveau blijft echter nog steeds tweemaal te hoog om de MSY te kunnen bereiken.

Merluccius capensis en Merluccius paradoxus (ter hoogte van Namibië en Zuid-Afrika)
De stocks van Merluccius capensis en Merluccius paradoxus langs de zuidelijke Zuid-Afrikaanse kusten worden duurzaam bevist. Deze visserijen verkregen een MSC-ecolabeling. De visserij op de stocks van Merluccius capensis en Merluccius paradoxus langs de Namibische kust zit momenteel nog onder evaluatie voor een MSC-certificering.
Merluccius gayi (zuidelijk deel van de oostelijke Stille Oceaan)
Er bestaan twee ondersoorten van de ‘Chileense heek’: Merluccius gayi peruanus komt voor van 0° tot 14° zuiderbreedte ter hoogte van Ecuador en Peru, en Merluccius gayi gayi leeft tussen 19° en 44° zuiderbreedte ter hoogte van Chili. De Peruviaanse stock werd gedurende meerdere jaren overbevist tot de uitputting, wat eind 2002 leidde tot het instellen van een totaal verbod op deze visserij door de Peruviaanse overheid. Twee jaar na de sluiting vertoonde deze stock tekenen van herstel en de Peruviaanse industrie ondertekende een protocol waarin ze verklaarden mee te willen werken aan een duurzame visserij. Toch is de stock nog steeds niet hersteld. De Chileense stock is ondertussen ingestort en er worden weinig stappen ondernomen om een herstel tot een duurzaam exploitatieniveau te verzekeren.
Merluccius australis (Nieuw-Zeeland tot het zuiden van Argentinië)
De stock van Merluccius australis in Chileense wateren wordt beschouwd als ten volle bevist en zit momenteel onder evaluatie voor een MSC-certificering. De Nieuw-Zeelandse visserij op de soort is ondertussen al MSC-gecertificeerd.
Merluccius productus (Noordoostelijke Stille Oceaan, wateren van de Verenigde Staten en Canada)
Eén Amerikaanse visserij op de ‘Pacifische heek’ is MSC-gecertificeerd en het geheel bestaande uit vier stocks lijkt duurzaam bevist.

 

Vers of diepgevroren

De Europese heek Merluccius merluccius wordt vers in zijn geheel verkocht (gegut, maar met kop) of in  moten. Deze verse aanvoer van in Europa gevangen heek wordt aangevuld met diepvriesproducten, die hoofdzakelijk worden geïmporteerd uit Zuid-Afrika en Namibië (Merluccius capensis en Merluccius paradoxus), uit Zuid-Amerika via Spanje (Merluccius gayi) of uit Nieuw-Zeeland (Merluccius australis). De visverwerkende industrie maakt veelvuldig gebruik van deze laatste drie soorten in bereide visschotels of gepaneerde visproducten.

 

In Vlaanderen noemt men heek ook wel ‘mooie meid’. Vermijd echter deze voor de consument verwarrende synoniemen en gebruik de officiële handelsbenamingen.

 

TE ONTHOUDEN

  • De stocks van Europese heek Merluccius merluccius uit de Noordoost-Atlantische Oceaan worden duurzaam beheerd.
  • Ook Merluccius australis en Merluccius productus uit de Stille Oceaan kunnen aangeraden worden.
  • De stocks van Merluccius capensis en Merluccius paradoxus van langs de kusten van Zuid-Afrika hebben een goede status.
  • Merluccius hubbsi uit de zuidwestelijke Atlantische oceaan en Merluccius gayi uit de oostelijke Stille Oveaan zijn momenteel overbevist en hun consumptie moet worden vermeden.
  • Vermijd Europese heek Merluccius merluccius uit de Golfe du Lion (Middellandse Zee). De stock is er overbevist.
  • Indien u verse heek (Merluccius merluccius) koopt, kies dan exemplaren die groter zijn dan 60 cm (>1,4 kg gewicht zonder ingewanden, grootteklasse 1 of 2).
  • Meerdere heekvisserijen hebben het MSC-label behaald: vier Europese visserijen op Merluccius merluccius; een Amerikaanse visserij uit de noordoostelijke Stille Oceaan op Merluccius productus; een Nieuw-Zeelandse visserij op Merluccius australis en een Zuid-Afrikaanse visserij op Merluccius capensis en Merluccius paradoxus.

WEETJES

Grootte bij geslachtsrijpheid

De grootte bij geslachtsrijpheid van de verschillende soorten heek aanwezig op onze markt:

 

• Merluccius merluccius: 60 cm voor vrouwtjes

• Merluccius capensis: 45 tot 60 cm

• Merluccius hubbsi: 36 cm voor de mannetjes en 40 cm voor de vrouwtjes

• Merluccius gayi: 65 cm voor de mannetjes en 85 cm voor de vrouwtjes