Overslaan en naar de inhoud gaan

Inleiding

Laatst bijgewerkt: december 2018

 

De zee blijkt niet onuitputtelijk. Kwetsbare mariene ecosystemen staan onder grote druk door veranderingen in het milieu en de visserij. Bij een te intensieve visserij komt het vermogen van soorten om telkens opnieuw aan te groeien onder druk te staan, waardoor de stocks in gevaar komen. Ondertussen hebben we al weet van verschillende populaties van mariene soorten die volledig ingestort zijn door een te sterke exploitatie door de mens (vb. kabeljauw in Newfoundland, Atlantische dorie in de Noordoost-Atlantische Oceaan).

 

De laatste tien jaar zien we in de Europese visserijsector een sterk beweging richting duurzaamheid, en dat zowel in de visserij zelf als in de bevoorradingsketen. In diezelfde periode werd ook nog eens het Gemeenschappelijk Europees Visserijbeleid op een ambitieuze wijze hervormd, waarbij meer rekening wordt gehouden met het milieu in de zee en oceaan. In de Noordoost-Atlantische Oceaan was 40% van de visstocks nog overbevist in 2004. Dit cijfer is ondertussen gekrompen tot 21% in 2017.

 

Niettegenstaande deze positieve evoluties in West-Europa, blijft wereldwijd het aantal overbeviste stocks nog steeds stijgen (31% in 2017 ten opzichte van 25% in 2005), worden nog steeds veel vistechnieken gebruikt met een grote negatieve impact op het ecosysteem en blijft veel illegale visserij bestaan ... Het blijft dus nog steeds nodig om actief te kiezen voor het behoud van de mariene biodiversiteit en de visstocks. Iets wat tenslotte ook positief is voor hen die er hun brood mee moeten verdienen.

 

Aquacultuur is verantwoordelijk voor een steeds groter aandeel in het aanbod van vis, schaal- en schelpdieren wereldwijd en lijkt een oplossing te bieden voor de specifieke vraag naar bepaalde soorten. Maar nauwgezette analyses van deze sector tonen aan dat aquacultuurbedrijven met heel veel parameters moeten rekening houden om een ecologische, economische en sociale duurzaamheid van hun productie te kunnen garanderen.

 

Ondertussen blijft de vraag naar vis en zeevruchten groeien. De afgelopen drie decennia werden de positieve gezondheidseffecten van het eten van vis, schaal- en schelpdieren sterk in de verf gezet, waardoor de consumptie gestaag stijgt. Professionelen uit de visserijsector vragen zich steeds meer af hoe ze zullen kunnen blijven tegemoetkomen aan deze stijgende vraag naar hoogwaardige mariene eiwitten, en ondertussen ook de stocks vrijwaren en duurzame praktijken aanmoedigen: “Welke soorten moeten we kiezen? Hoe moeten we het aanpakken? Moeten we de verkoop van bedreigde soorten helemaal opgeven? Kunnen we ons richten op andere soorten die wel duurzaam zijn? Welke vissen moeten gespaard blijven? En van welke soorten kunnen we de consumptie aanmoedigen?”

 

 

 

In de Noordoost-Atlantische Oceaan lijkt de kentering ingezet en is de situatie, als gevolg van de door Europa opgelegde maatregelen, stilaan aan het verbeteren. In de Middellandse Zee daarentegen verglijden de stocks in een almaar slechtere toestand. Zo wordt maar liefst 93% van de visstocks in de Middellandse Zee als overbevist beschouwd (bron: Europese Commissie 2015).

 

 

Wetenschappelijke gegevens

De onderwaterwereld heeft – zelfs voor de vissers die er dagelijks mee in contact komen – nog lang niet alle geheimen prijsgegeven (Wat is de impact van verschillende visserijtechnieken op het mariene ecosysteem? Welk effect heeft het wegvangen van grote hoeveelheden jonge vis op een visbestand? En wat gebeurt er als we net de grootste, oudste vissen viseren?). De wetenschappelijke kennis van veel soorten en bestanden is vaak nog relatief beperkt en is er is geen absolute zekerheid over de exacte status van elke visstock. Ook is het zo dat onderzoek een voortdurend proces blijft van zoeken naar betere meet- en interpretatietechnieken (Worden de stalen wel op de juiste plaatsen genomen? Zijn ze representatief genoeg? Moeten we meer inzetten op het merken van dieren dan ons te baseren op vangstgegevens?).

 

Hoe beantwoorden aan een stijgende vraag naar hoogwaardige vis en zeevruchten, en tegelijk de stocks beschermen en duurzame praktijken promoten? Welke soorten genieten de voorkeur?

 

 

Desalniettemin zijn er voor heel wat visbestanden wel al goede, objectieve gegevens beschikbaar. Al meer dan 50 jaar observeren, berekenen, meten en analyseren wetenschappers (mariene biologen, visserijdeskundigen en statistici) de ontwikkelingen in de visserij en de visbestanden, met de focus op soorten met een hoge marktwaarde en soorten die aan vangstbeperkingen onderhevig zijn. Dat doen ze met een blik op het heden en het verleden, maar ze richten zich ook met enige voorzichtigheid op de toekomst. Dit leidt dan tot een objectief, wetenschappelijk gefundeerd advies over de vangstmogelijkheden voor de verschillende bestanden van een soort. De finale beslissing over de effectieve Totaal Toegestane Vangsten (TTV, of in het Engels TAC) – en de quotaverdeling tussen landen – ligt echter bij het beleid en de politici.

 

Een gids voor professionele aankopers

Ethic Ocean werkt samen met verschillende actoren uit de visketen aan de omschakeling naar een duurzame markt in vis en zeevruchten. Deze vis- en zeevruchtengids wil – op basis van de beschikbare wetenschappelijke gegevens – correcte informatie geven over de soorten die het meest worden gegeten in België, Frankrijk en Zwitserland; en dit vanuit een duurzaamheidsperspectief. De gids geeft voor elke soort de status weer van de verschillende bestanden, de lengte bij geslachtsrijpheid en de milieu-impact van de gebruikte vis- of kweektechnieken. Het doel van deze publicatie is om een antwoord te bieden op de vragen van professionele aankopers van visserij- en aquacultuurproducten, hun belangstelling voor milieukwesties te prikkelen en hen aan te zetten om producten te kiezen uit de in de beste staat verkerende bestanden, te gaan voor de minst bedreigde soorten en voor de minst milieubelastende vis- en kweektechnieken.

 

Dit werk is zowel bestemd voor mensen die vis en zeevruchten aankopen op de lokale visveilingen, als voor importeurs die hun producten invoeren van over de hele wereld. Zowel voor groothandelaars en zelfstandige vishandelaars, als voor inkopers en verantwoordelijken van de visafdeling in supermarkten. Zowel voor voedingsindustriëlen die bereide maaltijden klaarstomen, als voor chefs van sterrenrestaurants, kleine restaurateurs en hun zaalpersoneel, verantwoordelijken in de grootkeuken … Kortom voor alle mensen uit de visketen die op zoek zijn naar correcte informatie, omdat ze hun verantwoordelijkheid willen opnemen en willen bijdragen aan het voortbestaan van de soorten en de duurzaamheid van de productie.

 

Aan de hand van deze gids zal de lezer bijvoorbeeld ontdekken of herontdekken dat de meeste – maar niet alle – stocks van kabeljauw lijden onder overbevissing. Dat het bijgevolg verstandig is om loten te verkiezen uit de meest duurzame bestanden, en de aankoop uit verzwakte bestanden te vermijden. Gelukkig zijn er ook alternatieve soorten die door de klanten vast en zeker ook gesmaakt worden.