Laatst bijgewerkt: Juni 2025
➜ BIOLOGIE
Witpootgarnaal (Penaeus vannamei)
FAMILIE: Penaeidae.
KENMERKEN: WItachtige kleur (vooral de pootjes)
HABITAT: Een benthische soort die in tropische mariene milieus leeft. Jonge exemplaren worden in estuaria, lagunes of mangroven gevonden. Volwassen exemplaren daarentegen leven en leggen eitjes in zee. Afkomstig uit de oostkust van de Stille Oceaan.
VOEDSEL: Tweekleppigen, schaaldieren en zoöplankton.
GESLACHTSRIJP: 6-7 maanden: 28 g (vrouwtjes) en 20 g (mannetjes).
PAAITIJD: Het hele jaar door.
LEEFTIJD: 1-2 jaar (natuurlijke omgeving).
ANDERE SOORTEN op onze markten
PACIFISCHE BLAUWE GARNAAL (Penaeus stylirostris), inheems in de Stille Oceaan aan de kust van Latijns-Amerika.
ZUIDELIJKE BRUINE GARNAAL (Penaeus subtilis) leeft in de wateren van Zuid-Amerika, op het Guyana-plateau.
PENAEUS BRASILIENSIS
Leeft in W-Atlantische Oceaan.
GROTE TIJGERGARNAAL (Penaeus monodon) Oorspronkelijk in de Indische Oceaan en Azië. Maar komt nu ook voor in Afrikaanse en Amerikaanse kusten van de Atlantische Oceaan (toevallige introductie).
ATLANTISCHE SEABOBGARNAAL (Xiphopenaeus kroyeri) Komt voor in Centraal-West en Zuid-West Atlantische Oceaan.
ROZE DIEPZEEGARNAAL (Parapenaeus longirostris) Aanwezig in tropische zones (Oost-Afrika, noordelijk Zuid-Amerika), maar ook in de Noordoost-Atlantische Oceaan (Portugese kusten) en in de Middellandse Zee.
WESTELIJKE KONINGGARNAAL (Penaeus latisulcatus) Leeft in de oostelijke Indische Oceaan
➜ VANGST
Belangrijkste tropische garnalensoorten afkomstig van de visserij, verkocht op onze markten:
De grote tijgergarnaal (Penaeus monodon) is een soort waarop veel gevist wordt in de Indische Oceaan. Het is de belangrijkste tropische garnalensoort die wereldwijd wordt gevangen (182.064 ton in 2022). Het belangrijkste producerende land is India, gevolgd door Indonesië. De Atlantische seabobgarnaal (Xiphopenaeus kroyeri): de aanvoer bereikte 30.803 ton in 2022. Brazilië is het belangrijkste vissersland voor deze soort. De Pacifische blauwe garnaal (Penaeus stylirostris), een soort die alleen door Mexico wordt geëxploiteerd in de Oost-centrale Stille Oceaan (26.174 ton in 2022). De roze diepzee garnaal (Parapenaeus longirostris), is een zeer gewaardeerde soort in de Middellandse Zee, waar hij van groot economisch belang is. Italië is het belangrijkste visserijland (6.186 ton in 2020, d.w.z. 20% van de wereldproductie). De witpootgarnaal (Penaeus vannamei) wordt bijna uitsluitend in Mexico gevangen in de Oost-centrale Stille Oceaan en door Ecuador in de (5.638 ton in 2022). De zuidelijke bruine garnaal (Penaeus subtilis): geen enkele vangst werd geregistreerd sinds 2011. De westelijke koningsgarnaal (Penaeus latisulcatus) wordt alleen door Thailand geëxploiteerd (412 ton in 2022).
➜ AQUACULTUUR
De kweek van garnalen wordt voornamelijk in tropische en subtropische zones uitgevoerd, in landbassins. Deze productie intensiveerde sterk in de jaren tachtig, toen Aziatische landen overgingen op grootschalige intensieve kwekerijen om aan de groeiende marktvraag te voldoen. China is de belangrijkste producent van gekweekte garnalen (2.447.507 ton in 2022, 31% van de wereldproductie).
Belangrijkste soorten garnalen afkomstig van de kweek, die op onze markten worden verkocht: De witpootgarnaal: belangrijkste gekweekte garnaal ter wereld (6.825.522 ton in 2022) alsook de belangrijkste gekweekte schaaldiersoort ter wereld (53,5% van de totale productie in 2022). China is verreweg het belangrijkste producerende land, gevolgd door Indonesië. Het succes van deze soort is te danken aan een hoge resistentie tegen ziektes. De reuze tijgergarnaal: de tweede meest gekweekte garnalensoort ter wereld (760.510 ton in 2022) en op de vierde plaats van alle schaaldieren (6% van de totale productie in 2022). De belangrijkste producerende landen zijn Vietnam en Indonesië. De Pacifische blauwe garnaal: een soort gekweekt in Nieuw-Caledonië, Brunei en Frans-Polynesië. De wereldproductie is laag (1.788 ton in 2022) en vindt vooral plaats op lokale markten.
➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN
➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN
De beheersmaatregelen variëren van land tot land.
De reuze tijgergarnaal in Nigeria: minimale maaswijdte van 44 mm, beperkt motorvermogen en trawlervisserij is verboden in een zone binnen 5 zeemijl vanaf het continentaal plat en onder 18 meter diepte.
De Pacifische blauwe garnaal, aan de westkust van Mexico (Baai van Magdalena, Sinaloa-Nayarit, Sonora, Golf van Californië): geen quota, maar ruimtelijke en temporele beperkingen, een minimummaat voor de aanvoer en beperkingen op vistuiguitrusting.
De westelijke koningsgarnaal, in Australië: spatio- temporele beperkingen en restricties op vistuiguitrusting.
De roze diepzee garnaal , in Australië: spatio-temporele beperkingen en restricties op vistuiguitrusting.
De zuidelijke bruine garnaal en Penaeus brasiliensis op het Guyanees plateau: vangstbeperking,
wettelijke maaswijdte van 45 mm en verplicht gebruik van een schildpad-ontsnappingssysteem. Bovendien het slepen van garnalen niet plaatsvinden op zeebodems van minder dan 30 meter (EU-regelgeving).
De visserij op wilde garnalen wordt gekenmerkt door grote hoeveelheden bijvangst (vissen, zeezoogdieren, schildpadden, enz.). Sommige visserijen implmenteren speciaal instrumenten om deze schade aan het zeeleven en de habitats te verminderen. In Frans-Guyana werden netten ontwikkeld waarbij schildpadden kunnen ontsnappen.
CONSUMPTIE
De omzet van gekweekte tropische garnalen overtreft de omzet van de wilde Noordzeegarnalen. Dit is vooral het gevolg van een democratisering van de prijs. Tropische garnalen worden over het algemeen gekookt, bevroren of gepekeld, en gepeld verkocht. Op onze markten is ongeveer 90% (in waarde) van de geconsumeerde garnalen afkomstig van kwekerijen. Het aanbod op de Europese markt is volledig afhankelijk van import (voornamelijk rauwe en diepgevroren garnalen) uit Centraal-Amerika, Zuid-Amerika en Azië. Binnen de EU zijn Frankrijk en Spanje de belangrijkste importeurs van bevroren gamba’s. België importeerde in 2021 28.000 ton, voornamelijk uit India en Vietnam. Hiervan consumeerde de Belg zelf ongeveer 772 ton thuis. Op haar beurt exporteerde België 18.000 ton naar andere EU-landen.
ECOLABELS
- MSC • 1 Surinaamse visserij, 1 Guyana Atlantische seabobvisserij en 3 Australische westelijke garnalenvisserij zijn gecertificeerd.
AB • Er is een aanbod van biologisch gekweekte tropische garnalen op onze markten. De garnaal uit Madagaskar is daar een voorbeeld van.
De kweek van garnalen is mede verantwoordelijk voor massale vernietiging van mangroven (essentiële biotoop voor het behoud van biodiversiteit aan de kust), onvruchtbaar maken van de omgeving, vervuiling en verspilling van zoet water (schaarse hulpbronnen in veel tropische regio's). In sommige gevallen is deze industrie de bron van sociale wantoestanden, zoals laagbetaalde kinderarbeid. Het milieubewustzijn groeit echter en sommige bedrijven leggen zich meer toe op duurzame ontwikkeling. Hoewel het niet gepast is om kweekpraktijken te associëren met een land of regio, moeten we toch waakzaam blijven voor garnalen uit Bangladesh, Thailand en Indonesië.
TE ONTHOUDEN
➜ Op onze markten zijn verschillende soorten tropische garnalen beschikbaar (zowel wilde of gekweekte exemplaren).
➜ Het aantal tropische garnaalkwekerijen is sinds de jaren tachtig sterk gestegen, met aanzienlijke ecologische en sociale gevolgen.
➜ De vangsten van tropische garnalen veroorzaken een aanzienlijke bijvangst.
➜ De toestand van de bestanden van wilde tropische garnalen varieert sterk.
AANBEVELINGEN VOOR AANKOOP
WILDE GARNALEN:
Bij voorkeur: exemplaren gevangen met korven.
Met mate: zelfs bestanden die in goede staat verkeren moeten toch met mate geconsumeerd worden omwille van de hoge bijvangsten.
Atlantische seabobgarnaal (Xiphopenaeus kroyeri) uit Guyana en Suriname.
Westelijke koningsgarnaal (Penaeus latisulcatus) uit Australië uit Spencergolf en Golf van St. Vincent.
Grote tijgergarnaal (Penaeus monodon) uit de Indische Oceaan, West-Stille Oceaan en Midden-Atlantische Oceaan
Witpootgarnaal (Penaeus vannamei) uit Centrum-Oost Stille Oceaan.
Pacifische blauwe garnaal uit Mexico (Golf van Californië)Te vermijden: Penaeoidea van het Guyanese plateau, westelijke koningsgarnaal van West-Australië, grote tijgergarnaal uit de EEZ van Bangladesh en roze diepzeegarnaal van de open Middellandse Zee (bestand niet geclassificeerd, uit voorzorg inbegrepen vanwege de algemeen verslechterde situatie in de Middellandse Zee).
UIT AQUACULTUUR:
Controleer de kweek-omstandigheden voor elke aankoop.
