Overslaan en naar de inhoud gaan

Laatst bijgewerkt: december 2018

 

Makrelen herken je aan de mooie, blauwgestreepte flanken en de zilverwitte buik. Deze vissen leven in de waterkolom (pelagische levenswijze). Ze kunnen zeer snel zwemmen (ongeveer 10 km per uur) en zijn verwant aan de tonijnen. Makrelen leven in grote scholen, wat de vangst ervan vergemakkelijkt.

 

Atlantische makreel Scomber scombrus kent een ruime geografische verspreiding van aan de IJslandse kusten en in de Barentszzee, tot aan de kusten van West-Afrika. De soort komt ook voor in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. In de Noordoost-Atlantische Oceaan onderscheidt men twee grote afzonderlijke populaties: één in de Noorse Zee en één in de Keltische Zee. Die laatste populatie brengt de winter door in de toegang tot het Engels Kanaal, vooraleer zij verder migreert langs beide zijden van Groot-Brittannië of meer naar het zuiden toe, langs de Frans-Atlantische kust.

Makrelen, zowel mannetjes als vrouwtjes, worden geslachtsrijp op driejarige leeftijd wanneer ze 30 cm groot zijn. Ze kunnen tot 20 jaar leven.

 

Naast de Atlantische makreel zijn – in mindere mate – ook andere soorten makreel uit de Indo-Pacifische regio op onze markten aanwezig, zoals Spaanse makreel Scomber japonicus en gevlekte makreel Scomber australasicus.


 

Gemeenschappelijke blijkt moeilijk

Tussen 2001 en 2005 lagen de makreelvangsten hoger dan het wetenschappelijke advies en de jaarlijkse Totale Toegelaten Vangst (TAC). De biologisch veilige limiet voor de vernieuwing van de stock werd zelfs overschreden. In oktober 2008 werd een gemeenschappelijk makreelbeheerplan voor het Noordoost-Atlantische gebied goedgekeurd door de Faeröer, Noorwegen en de Europese Unie. Dit plan volgt het voorzorgsprincipe van de ICES en beperkte in 2011 de vangsten tot ongeveer 600 000 ton, wat neerkwam op een vermindering van 34 % ten opzichte van 2010.


In de praktijk lagen de vangsten echter een heel stuk hoger dan wat aangeraden werd. Want ondanks het gemeenschappelijke beheerplan, beslisten IJsland en de Faeröer eenzijdig om hun makreelquota een heel stuk hoger te leggen (respectievelijk 130 000 ton i.p.v. 2 000 ton en 85 000 ton i.p.v. 25 000 ton). Reden hiervoor was de lokaal sterk verhoogde biomassa, die niet werd meegeteld in de verdeling van de quota tussen Noorwegen en Europa (nog gebaseerd op oude verdeelsleutels). De unilaterale beslissing van IJsland en de Faeröer werd zwaar bekritiseerd door de Europese overheid, vissers en NGO’s. Om druk te kunnen zetten op de situatie stelde de Europese Commissie in december 2011 een verordening voor die het mogelijk maakt om productielanden te sanctioneren als zij op een niet-duurzame manier de mariene bestanden exploiteren. In 2013 besliste de Europese Unie de invoer van haring en makreel uit de Faeröer te verbieden, omdat deze staat geen respect toont voor het gezamenlijke beheerplan. De Faeröer hebben tegen deze beslissing een proces aangespannen voor de Wereldhandelsorganisatie (WHO),  maar deze procedure werd nadien ingetrokken vanwege de regeling van het conflict.

 

Reglementering en eind van het conflict

In 2014 vonden de Faeröer, Noorwegen en de EU eindelijk een akkoord over de quotaverdeling van de Totale Toegelaten Vangst (TAC) in 2015 en over een nieuw beheerplan tot 2018. Zo kwam er na 5 jaar een eind aan het geruzie. Maar de afgesproken Totale Toegelaten Vangst van 1 235 000 ton lag echter een stuk hoger dan de 868 500 ton die ICES wetenschappelijk verantwoord vond.

Het plan wordt sindsdien goed opgevolgd door de drie partijen. Voor 2018 raadt ICES een vangstbeperkingen aan tot 550 948 ton, waardoor de gezamenlijke TAC voor de lidstaten van het akkoord op 816 798 ton komt te liggen. Het huidige exploitatieniveau wordt geschat boven de Maximale Duurzame Opbrengst (MSY) te liggen ook al geniet de stock van een gezonde voortplantingsbiomassa. ICES raadt ook aan om de maatregelen ingesteld ter bescherming van de paaistock in de Noordzee te handhaven.

 

Makreelbox en commerciële minimummaat

In een afgebakend gebied van het Engels Kanaal werd een ‘makreelbox’ geïmplementeerd: een beschermde zone die het kweekgebied van makreel ter hoogte van de Zuid-Engelse kust van Cornwall omvat. Voor elk vaartuig dat er vist mogen de vangstvolumes van makreel niet hoger uitdraaien dan 15% van het totale vangstgewicht. Enkel voor de kleine métiers (zoals hengelvissers) wordt hierop een uitzondering gemaakt.

 

Aangezien makrelen geen zwemblaas hebben, moeten ze onophoudelijk zwemmen om niet te zinken.

 

 

De minimum instandhoudingsreferentiegrootte voor Atlantische makreel bedraagt 30 cm in de Noordzee (zones 4.a, 4.b, 4.c), 20 cm in de andere zones van de Noordoost-Atlantische Oceaan en 18 cm in de Middellandse Zee. Er wordt een afwijking van 10% toegestaan. Een makreel in de Noordoost-Atlantische Oceaan wordt pas geslachtsrijp vanaf 30 cm.

 

 

Gemarineerd in witte wijn

 

Makreel is een goed gekende soort, ook in België. Het merendeel van makreel wordt als verwerkte makreelfilets (gerookt, gestoomd en al dan niet gekruid) of in blik (in olie of met saus) aangeboden. Er wordt in België om en bij de 6 300 ton makreel geïmporteerd, vooral uit Denemarken, Marokko en Nederland. In Frankrijk ligt de gemiddelde consumptie op 600 gram per inwoner per jaar. Makreel wordt er in vergelijking met België ook veel vers of in de diepvries verkocht, in zijn geheel of als filet. Maar de in witte wijn gemarineerde makreelfilets in blik staan er op nummer 1 in de verkoopcijfers.

 

De soort komt veelvuldig voor in de Noordoost-Atlantische Oceaan. Toch vissen Belgische vissers – gespecialiseerd in bodemvisserij – niet gericht op deze pelagische soort. Het kan al eens gebeuren dat ze makreel uit de bijvangst aanlanden (amper 143 ton in 2016). België importeert jaarlijks 3 600 ton makreel en makreelachtigen, waarvan een 800 ton terug wordt geëxporteerd na bewerking.  De Franse productie van makreel evolueerde de laatste 50 jaar van 40 000 ton tot 13 000 ton per jaar. De aanvoer wordt er gedomineerd door industriële sleepnetvissers met vriesfaciliteiten aan boord, die direct aanmeren in Nederland waar een hogere prijs wordt gegeven. In Frankrijk, is Boulogne-sur-Mer de belangrijkste aanvoerhaven, verantwoordelijk voor ongeveer 50% van de Franse aanlandingen.

 

 

TE ONTHOUDEN

  • Makreel is een halfvette vis, rijk aan omega-3.
  • Het makreelbestand in de Noordoost-Atlantische Oceaan is momenteel niet in gevaar en de consumptie ervan kan aanbevolen worden.
  • Verkies makreel met lengte van meer dan 30 cm om er zeker van te zijn dat de vis zich al heeft kunnen voortplanten.
  • De makreelvisserijen in de Noordoost-Atlantische Oceaan zijn MSC-gecertificeerd.

WEETJES

Andere makrelen

Naast de Atlantische makreel zijn – in mindere mate – ook andere soorten makreel uit de Indo-Pacifische regio op onze markten aanwezig, zoals Spaanse makreel (Scomber japonicus) en gevlekte makreel (Scomber australasicus).

 

Goudmakreel

Op basis van de Nederlandstalige naam zou je goudmakreel verkeerdelijk als een makreel kunnen beschouwen. In werkelijkheid is goudmakreel een tropische en subtropische soort die tot de familie van de dolfijnvissen behoort. ... [Lees meer]